خودرو هیبریدی چیست و چه امکاناتی دارد؟
اگر شما هم در کلان شهری مثل تهران زندگی میکنید، به احتمال زیاد درباره خودرو هیبریدی اخبار زیادی شنیدهاید. شاید هم مدلهای مختلفی از اتومبیل های هیبریدی را در خیابان و اتوبان دیدهاید و الان هم به فکر خرید یک خودرو هیبریدی افتادهاید و به همین دلیل است که به سراغ این مقاله آمدهاید. اتومبیل های هیبریدی در واقع خودورهای دوستدار محیط زیست هستند که به نام خودروی سبز هم شناخته میشوند.
اگر دوست دارید بدانید که خودرو هیبریدی چیست و چه امکاناتی دارد، سوخت خودرو هیبریدی چیست و از مزایا و معایب خودروهای هیبریدی مطلع شوید و تصمیم بگیرید که آیا چنین خودرویی به درد شما میخورد یا خیر، حتما تا انتهای این مطلب، با استادکار همراه باشید.
خودرو هیبریدی چیست؟
قبل از اینکه به سوخت و مزایا و معایب خودروهای هیبریدی بپردازیم، باید ببینیم که بالاخره منظور از خودرو های هیبریدی چیست. به بیان ساده، یک اتومبیل هیبریدی، خودرویی است که از هر دو موتور الکتریکی و موتور احتراقی یا بنزینی استفاده میکند. موتور الکتریکی خودرو هیبریدی و موتور بنزینی آن، به طور مستقیم برای چرخاندن چرخهای ماشین و کار کردن آن، با یکدیگر کار میکنند.
بارزترین نمونه یک اتومبیل هیبریدی، مدل تویوتا پریوس است که اولین خودروی هیبریدی مدرن، با تولید انبوه بود و اولین بار در سال ۱۹۹۷ در ژاپن به بازار عرضه شد. احتمالا شما هم اتومبیل هیبریدی تویوتا پریوس را در تهران به کرات دیدهاید.
صرفه جویی در مصرف سوخت، انگیزه اصلی هیبرید کردن خودروها است. اما خودروسازان اخیرا متوجه شدهاند که هیبرید کردن خودرو، حتی روی عملکرد آن هم تاثیر بسیار مثبتی دارد.
موتور الکتریکی خودرو هیبریدی، انرژی خود را از یک باتری میگیرد که معمولا در صندوق عقب یا در کف خودرو قرار میگیرد. در شرایطی که کار کردن ماشین تنها نیاز به استفاده از موتور الکتریکی خودرو هیبریدی دارد، مثلا رانندگی با سرعتی خاص انجام میشود یا ماشین در حالت بدون حرکت است، موتور احتراقی خاموش میماند و هیچ بنزینی مصرف نمیشود. هنگامی که شارژ باتری تا میزان خاصی تخلیه شود و یا ماشین به گاز و سرعت بیشتری احتیاج داشته باشد، موتور های هیبریدی بنزینی به طور خودکار شروع به کار میکنند تا به شارژ مجدد باتری و پیش راندن چرخهای محرک کمک کنند.
خودروی هیبریدی چگونه کار میکند؟
خودروهای هیبریدی با ترکیب قدرت موتور های هیبریدی بنزینی و الکتریکی برای راندن خودرو کار میکنند. سیستمهای رایانهای پیچیده که بین تولیدکنندهها و خودروهای مختلف وجود دارد، متفاوت هستند و نحوه کار یک خودروی هیبریدی خاص را تعیین میکنند، اما همه آنها به طور کلی از برخی اصول خاص پیروی میکنند:
- در سرعتهای کم و هنگامی که خودرو به آرامی بعد از توقف شروع به سرعت گرفتن میکند: هنگامی که پدال گاز را میفشارید، موتور الکتریکی خودرو هیبریدی شروع به کار میکند. هنگامی که به سرعت خاصی میرسید (معمولاً در حدود ۵۵ تا ۶۵ کیلومتر در ساعت)، موتور های هیبریدی بنزینی شروع به کار میکند.
- در سرعتهای بالا: وقتی در بزرگراه هستید و سرعت خود را روی یک عدد خاص حفظ میکنید، موتور های هیبریدی بنزینی این کار را انجام میدهد. اگر اتومبیل شما یک اتومبیل هیبریدی معمولی باشد، موتور های هیبریدی بنزینی، باتری موتور الکتریکی خودرو هیبریدی را هم تغذیه و شارژ میکند.
- هنگامی که پای خود را از پدال گاز بر میدارید یا ترمز میکنید: وقتی به سمت سرازیری یا برای توقف، سرعت خود را کم میکنید و وقتی در خودروی هیبریدی ترمز را میفشارید، معمولاً از باتری استفاده میشود. بسته به شرایط خودرو هیبریدی شما، ممکن است در این حالت باتری نیز شارژ شود.
- هنگامی که به سرعت شتاب میگیرید و یا پدال گاز را میفشارید: به طور کلی در این حالت، یک خودروی هیبریدی از موتور های هیبریدی بنزینی و الکتریکی استفاده میکند تا قدرت را به چرخها وارد کند و ماشین را به سرعت حرکت میدهد.
خودروهای هیبریدی بسته به مدل میتوانند دیفرانسیل جلویی، دیفرانسیل عقب و یا دو دیفرانسیل باشند. بیشتر خودروهای هیبریدی همچنین دارای یک سیستم انتقال مداوم یا CVT هستند. این سیستم، یک انتقال سریع است که به صورت بی وقفه، قادر به عوض کردن سرعت در دندههای مختلف است. البته برخی از برندهای لوکس، خودروهای هیبریدی خود را مجهز به سیستم انتقال خودکار معمولی میکنند.
یکی دیگر از امکانات ماشینهای هیبریدی ترمز احیاکننده (Regenerative Braking) است. ترمز احیاکننده مقداری از انرژی را به باتری بر میگرداند. در واقع ترمز احیاکننده به جای اینکه انرژی جنبشی خودرو را به گرما تبدیل کند، آن را احیا و در باتری ماشین ذخیره میکند و بخشی از سوخت ماشین را بازیابی میکند.
مدلهای مختلف خودروهای هیبریدی
اتومبیل های هیبریدی موازی
خودروهای هیبریدی موازی، رایجترین نوع هیبریدی هستند و Toyota Prius مشهورترین نمونه آن است. چرخهای این اتومبیل میتوانند به سه روش مختلف نیرو بگیرند: مستقیم توسط موتور، تنها توسط موتور الکتریکی، یا توسط هر دو منبع نیرو که به موازات هم کار میکنند.
اتومبیل های هیبریدی پلاگین
همانطور که از نام آن پیداست، این نوع خودرو هیبریدی را میتوان برای شارژ باتری، به یک پریز برق مخصوص وصل کرد تا مستقیما از برق شهری شارژ شوند. در واقع خودروهای هیبریدی پلاگین، چیزی بین هیبریدهای معمولی و وسایل نقلیه کاملا الکتریکی هستند. اگرچه آنها از موتور معمولی برخوردارند، اما باتریهای بزرگتری هم نسبت به خودروهای هیبرید معمولی دارند و میتوانند مسافتهای طولانیتری را تنها با استفاده انرژی الکتریکی طی کنند. به این خودروها PHEV هم میگویند.
اتومبیل های هیبریدی سری
اجزای خودروهای هیبریدی سری شامل موتور الکتریکی، موتور بنزینی، کنترلگرهای کامپیوتری، باتری و ژنراتور است. در خودرو هیبریدی سری، تنها موتور الکتریکی چرخها را به طور مستقیم میچرخاند. به جای اینکه منابع انرژی به طور موازی با هم کار کنند، انرژی برای راندن خودرو هیبریدی مدل سری، از منبع تغذیه موتور بنزینی، به موتور الکتریکی میرسد. در واقع موتور بنزینی، ژنراتورِ قدرت دهنده موتور الکتریکی خودرو هیبریدی را میچرخاند. باتری را میتوان از ترمز احیا کننده و از موتور و ژنراتور شارژ کرد. کنترلهای رایانه هم تعیین میکنند که چه مقدار از انرژی، باید از باتری یا موتور یا ژنراتور تامین شود.
سوخت خودرو هیبریدی چیست؟
یکی از سوالهای رایج افراد قبل از خرید خودرو هیبریدی این است که سوخت خودرو هیبریدی چیست. باید بدانید که جای هیچ نگرانی نیست و بسته به نوع خودرو هیبریدی که دارید، شارژ و سوخت رسانی به اتومبیل های هیبریدی نسبتاً ساده است. اگر یک ماشین هیبریدی معمولی دارید، لازم نیست کار خاصی انجام دهید، کافی است باک بنزین ماشین را برای شارژ باتری پر کنید. موتور بنزینی در اتومبیل های هیبریدی معمولی، سوخت را به ژنراتور میفرستد تا باتری خودرو را شارژ نگه دارد.
اگر ماشین هیبریدی پلاگین یا اتصالی دارید، احتمالاً باید خودرو خود را به طور مرتب به برق وصل کنید تا باتری آن شارژ شود. در بعضی موارد، موتور های هیبریدی بنزینی مقداری از شارژ باتری را تامین میکند، اما برای شارژ کامل باتری، احتمالا باید آن را به برق متصل کنید تا در طول شب شارژ شود (این مدل خودرو هنوز در ایران رایج نیست).
مزایای خودروی هیبریدی
هزینههای مصرفی و نگهداری ارزانتر
واضح است که در ابتدای کار و برای تهیه یک خودروی هیبریدی، باید هزینه نسبتا بالایی انجام شود، اما بعد از این هزینه اولیه، هزینههای نگهداری ماشینهای هیبریدی پایین خواهد بود. برای مثال در شهری مثل تهران، به دلیل پاک بودن نسبی سوخت ماشینهای هیبریدی و عدم انتشار گاز دی اکسید کربن، عوارض طرح کنترل آلودگی هوا و کنترل ترافیک برای خودروهای هیبریدی شامل تخفیف بسیار قابل توجهی میشود. همچنین مصرف سوخت ماشینهای هیبریدی تا حد قابل توجهی نسبت به خودروهای معمولی پایین است.
آلودگی کمتر
این یک واقعیت است: اتومبیل های هیبریدی نسبت به وسایل نقلیه با سوخت سنتی، با محیط زیست مهربانتر هستند. از آنجا که اتومبیلهای هیبریدی از مقادیر بالای سوختهای فسیلی استفاده نمیکنند، گاز گلخانهای بسیار کمتری هم تولید میکنند.
صدای بسیار کم
وقتی ماشین هیبریدی خود را استارت میزنید، اولین چیزی که توجه شما را جلب میکند صدای بسیار کم موتور است. موتور ماشین هیبریدی هیچ صدای غرشی (حداقل در حالت کاملا الکتریکی) ندارد. این موضوع را به تدریج وقتی در حال رانندگی با سرعت بالا هستید یا داخل اتومبیل با کسی صحبت میکنید، به خوبی تجربه خواهید کرد.
سوخت رسانی آسان
برخلاف وسایل نقلیه کاملا الکتریکی، خودروهای هیبریدی (به جز مدل پلاگین) به طور کلی برای سوخت گرفتن نیازی به وصل شدن به منبع برق ندارند. از آنجایی که اتوموبیل هیبریدی موتور بنزینی دارد، تنها کاری که باید انجام دهید این است که باک بنزین آن را پر نگه دارید.
شتاب گیری سریع
اتومبیل های هیبریدی به علت بهرهگیری از موتور الکتریکیشان، میتوانند از حالت توقف، بسیار سریع به شتاب بالا برسند.
معایب خودروی هیبریدی
هزینه اولیه بالا
بیشتر ماشینهای هیبریدی نسبت به همتایان بنزینی خود، برای خرید نیاز به هزینه بیشتری دارند. در حقیقت باید انتظار هزینهای تا ۱۰ الی ۱۵ درصد بالاتر را برای خرید یک خودرو هیبریدی داشته باشید.
هزینه بالای تعویض باتری
در صورت خرید خودروی هیبریدی دست دوم، ممکن است مجبور به تعویض باتری آن شوید. البته اکثر باتریهای هیبریدی تحت پوشش گارانتی هستند و این گارانتی همراه وسیله نقلیه از یک مالک به مالک بعدی منتقل میشود. اما اگر مجبور شوید باتری خودرویی را که از پوشش گارانتی خارج شده است تعویض کنید، این باتریها قیمت نسبتا بالایی دارند.
هزینه تعمیر بالا
برخی از هزینههای تعمیر و نگهداری اتومبیل های هیبریدی، ممکن است گرانتر از اتومبیل های بنزینی باشد. بنابراین اگر قصد خرید یک خودروی هیبریدی را دارید، حتما در مورد مدلهای مختلف و هزینههای آتی نگهداری و تعمیر آن تحقیق کنید.
سخن آخر
در این مطلب خواندیم که منظور از خودرو های هیبریدی چیست، مزایا و معایب خودروهای هیبریدی کدامند و سوخت خودرو هیبریدی چیست.
ماشینهای هیبریدی در کل میتوانند راه بسیار خوبی برای صرفه جویی در بنزین و هزینه باشند، البته به شرط اینکه مدل مناسبی از بین آنها را انتخاب کنید. به هر صورت ماشینهای هیبریدی در حال رواج یافتن در بیشتر شهرهای مدرن دنیا هستند و با وجود اینکه در تهران گزینههای معدودی از اتوموبیل هیبریدی در بازار وجود دارد، به احتمال زیاد، در آیندهای نه چندان دور، این خودروها در ایران نیز تنوع بیشتری خواهند یافت و تبدیل به یکی از گزینههای اصلی حمل و نقل خواهد شد.