آشنایی با انواع گیربکس اتوماتیک و تعویض روغن گیربکس اتوماتیک

گیربکس اتوماتیک چیست؟ گیربکس اتوماتیک (یا همان جعبه دنده خودکار) نوعی جعبه دنده خودرو است که در آن تعویض ضرایب دنده ها به صورت خودکار انجام می گیرد و راننده را از تعویض دنده بی نیاز می سازد. در گذشته اکثر گیربکس های اتوماتیک فقط دارای سه دنده (به علاوه دنده عقب) بودند و اگر خودروی شما دارای چهار دنده بود حتماً دارای خودروی لوکسی بودید. اما اکنون گیربکس های اتوماتیک دارای انواع ۸ دنده نیز هستند؛ حال برای شتابگیری بهتر، مصرف سوخت بهینه و یا حتی هر دو این ها باشد. البته در کشورمان بیش تر خودروهای اتوماتیک از نوع ۴ دنده اتوماتیک هستند.

انواع گیربکس اتوماتیک

به طور کلی در حال حاضر سه نوع گیربکس اتوماتیک (به طور دقیق تر: مکانیزم تعویض دنده خودکار) روی خودروهای سواری نصب می شوند:

• گیربکس های اتوماتیک دارای کنترل های دستی (متداول ترین نوع)
• گیربکس های ضریب پیوسته CVT (از این نوع گیربکس در ساینا اتوماتیک، نیسان مورانو و برخی خودروهای اتوماتیک ساخت چین استفاده شده است)
• گیربکس های کلاچ دوبل و یا دوکلاچه DCT (این نوع گیربکس در برخی خودروهای اسپرت استفاده می شود – جک S5 توربو اتوماتیک در کشورمان)

توجه داشته باشید که این دسته بندی به طور کلی بوده و همچنین شامل انواع نیمه اتوماتیک AMT (استفاده شده در برلیانس H230 اتوماتیک و MG3) نمی شود.

بیشتر بدانید مراحل گام به گام تعویض روغن گیربکس

روغن گیربکس اتوماتیک ATF چیست

روغن گیربکس اتوماتیک یک سیال است که به طور اختصاصی برای انواع گیربکس اتوماتیک ساخته شده است و با نوع مورد استفاده در گیربکس های دستی معمولی (واسکازین) کاملاً تفاوت دارد.

به طور کلی این نوع روغن برای به اشتباه گرفته نشدن با روغن موتور و دیگر مایعات مورد استفاده در خودرو به رنگ قرمز و یا سبز رنگ ساخته می شود.
همچنین جهت شناسایی بر روی قوطی اکثر روغن های گیربکس های اتوماتیک عبارت ATF درج می شود.

سیال فوق برای نیازهای اساسی این نوع گیربکس از جمله راه اندازی سوپاپ ها، باندهای ترمزی و مبدل گشتاور و همین طور روغن کاری چرخ دنده ها بهینه سازی شده است.

نکته های بسیار مهم:

• با توجه به ساختمان و کارکرد کاملاً متفاوت این سه نوع گیربکس اتوماتیک (ذکر شده در بالا) به طور طبیعی از سه نوع روغن متفاوت برای هر کدام استفاده می شود. بنابراین حتماً موقع استفاده از انتخاب روغن صحیح اطمینان حاصل کنید و تنها به عبارت ATF یا Automatic بسنده نکنید. (به طور مثال برای گیربکس ضریب پیوسته به عبارت CVT حک شده روی قوطی دقت شود)
• قبل از خرید و استفاده روغن گیربکس اتوماتیک، حتماً از روغن مناسب توصیه شده توسط کارخانه سازنده (در دفترچه راهنمای خودرو ذکر شده) مطلع شوید. استفاده از روغن نامناسب باعث بوجود آمدن آسیب های جدی به گیربکس و تحمیل مبالغ هنگفت خواهد شد.

چرا بررسی دوره ای روغن گیربکس اتوماتیک ضرورت دارد

همان طور پیشرانه خودرو های برای کارکرد بهتر، ساییده نشدن و زود از بین نرفتن قطعات نیاز به روغنکاری دارند گیربکس خودروی شما نیز نیاز به سیالی مخصوص به نام روغن گیربکس اتوماتیک دارد.
ثبات سطح روغن برای تعویض دنده بدون دردسر و کاکرد نرم خودروی شما بسیار ضروری است.

برخی خودروهای نسبتاً قدیمی دارای میله (گِیج) بررسی سطح روغن شبیه به گیج روغن موتور هستند.
گیربکس اتوماتیک خودروهای جدیدتر اما به جای این دارای پردازشگر ECU مخصوص (مجزا از ECU اصلی خودرو) و دارای سیستم سنجش آلودگی و هشدار زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک هستند.
بررسی سطح روغن در این نوع بهتر است توسط مراکز و تعمیرکاران مجرب صورت گیرد.

چه موقع سطح روغن گیربکس اتوماتیک را بررسی کنیم

با این که اکثر گیربکس های اتوماتیک امروزی دارای یک سیستم سنجش آلودگی و هشدار زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک هستند ولی لازم است در کیلومتر های توصیه شده توسط کارخانه سازنده حتماً مورد بازبینی قرار گیرد.

به طور مثال برای خودروی پژو ۲۰۶ اتوماتیک (تیپ ۶) کارخانه سازنده این خودرو بازدید سطح روغن گیربکس اتوماتیک را در هر شش هزار ۶۰۰۰ کیلومتر و تعویض کامل آن را در هر شصت هزار ۶۰۰۰۰ کیلومتر توصیه کرده است.
روغن توصیه شده برای گیربکس اتوماتیک AL4 از نوع ESSO LT 71141 و برای گیربکس های جدیدتر کارخانه “ایران خودرو” نوع ESSO 9730AE می باشد.

گفتنی است در خودروی فوق در صورت بروز اشکال اساسی برای روغن و یا قسمت های دیگر گیربکس، چراغ های دکمه های انتخاب حالات ورزشی و برفی دسته دنده به صورت همزمان چشمکزن شده و راننده را از وجود اشکال مطلع خواهند ساخت.

بررسی حدود قیمت روغن گیربکس اتوماتیک ATF در کشور

بازه قیمتی روغن برای گیربکس های اتوماتیک در کشورمان (در زمان نگارش) از حدود ۳۰ هزار تومان الی ۱ میلیون تومان متغیر است.
مجدداً تاکید می کنم که برای گیربکس اتوماتیک هر خودرو فقط و فقط باید از روغن توصیه شده کارخانه سازنده و متناسب با نوع گیربکس اتوماتیک خودرو استفاده شود.

قیمت روغن گیربکس اتوماتیک استاندارد (در حال حاضر) برای محصولات پژو و سیتروئن ( ۲۰۶ – ۲۰۷ – ۴۰۷ – C5 – پارس ) در حدود ۷۸ هزار تومان و برای محصولات رنو (تندر۹۰ اتوماتیک، ساندرو اتوماتیک، مگان ۲۰۰۰) در حدود ۱۴۵ هزار تومان است.

سخن نهایی

• بررسی سطح و رنگ روغن گیربکس اتوماتیک را در هر نوبت تعویض روغن موتور خودرو فراموش نکنید.
• تخلیه، تعویض روغن و تعویض فیلتر این نوع گیربکس ها را به مراکز و تعمیرکاران دارای تخصص و مجهز به دستگاه مخصوص تعویض روغن گیربکس های اتوماتیک بسپارید.

• گردآوری و نوشته: بهنام خلیفه سلطانی

مطالب زیر نیز شاید برای شما جالب باشند:

• راهنمای کامل عیب یابی خودرو برای همه
• روشن شدن چراغ روغن خودرو ؛ چراغ روغن خودرو چرا روشن می‌شود؟
• همه چیز در مورد فیلتر هوای خودرو | چه موقع اقدام به تعویض فیلتر هوا کنیم