جعبه فیوز یک نوع برد برای کنترل کل سیستم الکتریکی و برقی یک ساختمان است که از سال 1960 به بعد در ساختمان‌ها نصب شد. ابتدا در پانل خانه‌های قدیمی از فیوز برای محافظت در برابر جریان بیش از حد مدارهای خانگی استفاده می‌شد، ولی به مرور زمان با تکامل و پیشرفت جعبه فیوز یک پانل پر از کلیدهای مدار الکتریکی در داخل ساختمان کار گذاشته شد که به‌وسیله آن میتوان برق هر قسمت را به شکل مجزا کنترل کرد.
جعبه فیوز دارای تعدادی سوکت رزوه شده است که فیوزها مانند لامپ به داخل آن پیچ می‌شوند. هر قسمت از مدار الکتریکی خانه توسط یک فیوز، محافظت می‌شود و هر فیوز باید دارای آمپر مناسب برای مدار مورد نظر باشد. استفاده از فیوز نامناسب برای مدار می‌تواند خطر آتش‌سوزی به همراه داشته باشد، بنابراین تشخیص و استفاده از فیوز صحیح برای هر مدار بسیار مهم است.
انواع فیوز
فیوزها در انواع مختلف طراحی و ساخته می‌شوند که هرکدام قدرت و کارایی مخصوص به خود را دارند. در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:
1- فیوزهای پایه پیچی
فیوز مدارهای استاندارد، فیوزهای پلاگین نامیده می‌شوند، دارای پایه‌های پیچ‌دار هستند و دو نوع پایه ادیسون و پایه رد وجود دارد:
- پایه ادیسون (که در فیوزهای نوع T یافت می‌شود): پایه ادیسون (نوع T) شبیه پایه لامپ بوده و با سوکت‌های استاندارد موجود در جعبه فیوزهای قدیمی مطابقت دارد.
- پایه رد (که در فیوزهای نوع S یافت می‌شود): فیوزهای پایه رد (نوع S) تنها زمانی با سوکت‌های نوع ادیسون کار می‌کنند که با پایه آداپتور ترکیب شوند تا در سوکت ادیسون پیچ و قفل شود. سپس فیوز نوع S به آداپتور پیچ خواهد شد.
پایه‌های رد نیز به‌عنوان پایه‌های ضد دستکاری شناخته می‌شوند و برای جلوگیری از استفاده اشتباه از فیوز نامناسب برای مدار به کار می‌روند. هر فیوز نوع S با درجه آمپر مشخص دارای یک آداپتور با پایه منطبق با اندازه رزوه است که از عدم تطابق فیوزها جلوگیری می‌کند. به‌عنوان مثال از قرار دادن فیوز 20 آمپر در مدار 15 آمپر جلوگیری می‌کند، چون یک اشتباه خطرناک و جدی است. این حالت می‌تواند منجر به شکستن فیوز قبل از داغ شدن بیش از حد سیم‌کشی مدار و آتش گرفتن احتمالی سیم‌کشی شود.
یک فیوز 15 آمپر نوع S فقط مناسب آداپتور پایه 15 آمپر است و در مقابل، یک فیوز نوع T می‌تواند در هر پایه ادیسون، بدون در نظر گرفتن آمپر مدار قرار بگیرد. اگر جعبه فیوز قدیمی با سوکت‌های ادیسون دارید، آن را با جعبه فیوزهای نوع S تعویض کنید، زیرا بسیار ایمن‌تر هستند.
2- فیوزهای W
فیوزهای Type-W سبک قدیمی‌تری از فیوزها هستند که از پایه ادیسون استفاده می‌کنند و امروزه منسوخ شده‌اند. این قطعات فیوزهای همه‌منظوره بودند و سریع عمل می‌کردند. به این معنی که به‌محض وارد شدن جریان برق بیش از حد به مدار و تجاوز از آمپر تعیین‌شده، فیوز به‌سرعت مدار را قطع می‌کند.
- توان فیوز: 120 ولت تا 30 آمپر
3- فیوز Type-SL و Type-TL
فیوزهای SL و TL فیوزهایی با تأخیر زمانی متوسط بوده و در حال حاضر رایج‌ترین فیوزهای پرمصرف در سیستم‌های برق خانگی هستند. تنها تفاوت فیوزهای SL و TL در نوع پایه آن‌ها بوده و فیوز SL دارای پایه رد و فیوز TL دارای پایه ادیسون است.
فیوزهای SL و TL حاوی یک دوشاخه لحیم‌کاری شده و جاذب گرما هستند که به مرکز فیوز (قسمتی که در هنگام اضافه‌بار مدار می‌سوزد یا منفجر می‌شود) وصل می‌گردد. این دوشاخه به فیوز اجازه می‌دهد تا اضافه‌بار موقت در مدار را جذب کند، مانند بار اضافه‌ای که در اثر افزایش قدرت برق هنگام راه‌اندازی موتور برق ایجاد می‌شود. بدون ویژگی تأخیر زمانی، به‌سادگی باعث می‌شود فیوز منفجر گردد.
- توان فیوز: 120 ولت تا 30 آمپر
4- فیوزهای با تأخیر زمانی سنگین Type-S و Type-T
فیوزهای تأخیر زمانی سنگین برای مدارهایی با بارهای زیاد یا مدارهایی که به موتورهای برقی که مداوم روشن و خاموش می‌شوند (مانند موتور پمپ سامپ) وصل شده‌اند، استفاده می‌شود. این فیوزها دارای قابلیت تأخیر زمانی بیشتری نسبت به فیوزهای SL و TL هستند و درست مانند فیوزهای SL و TL تنها تفاوت فیوزهای سنگین S و T در پایه آن‌ها بوده، type-S دارای پایه رد و type-T دارای پایه ادیسون است.
فیوزهای تأخیر زمانی سنگین حاوی یک فیوز فلزی فنری هستند که به دوشاخه لحیم‌کاری و متصل شده و اگر اضافه‌بار در مدار برای مدت طولانی ادامه یابد، دوشاخه لحیم‌کاری ذوب می‌شود، فنر فیوز را آزاد می‌کند و برق مدار قطع می‌شود. این مسئله به فیوز اجازه می‌دهد تا بار اضافی مدار را موقتا برای زمان بیشتری نسبت به سایر فیوزهای تأخیر زمانی، جذب کند.
- توان فیوزها: 120 ولت تا 30 آمپر
5- فیوز مینیاتوری
فیوزهای مینیاتوری فیوزهای قطع‌کننده مدار هستند که روی سوکت‌های فیوز پایه ادیسون نصب می‌شوند. فیوزهای مینیاتوری دارای یک دکمه کوچک هستند که هنگام وارد شدن بار بیش از حد به مدار، آن را قطع می‌کنند و تنها کاری که باید انجام دهید این است که دکمه را دوباره فشار دهید تا جریان برق دوباره متصل شود. این فیوزها برای تأخیر زمانی طراحی شده‌اند. بنابراین در هنگام راه‌اندازی موتورها یا وسایل برقی بی‌جهت خاموش نمی‌شوند.
- توان فیوز: 120 ولت تا 20 آمپر
بیشتر بخوانید: آموزش برق کشی ساختمان از صفر تا صد به همراه بررسی اصول سیم کشی
نحوه قطع کردن برق از جعبه فیوز
همه خانه‌ها دارای یک تابلو خدمات برق اصلی هستند که به تابلوی قطع‌کننده مدار یا جعبه فیوز معروف است. پنل برق ورودی را از برق اصلی دریافت کرده و آن را در مدارهای مختلف تقسیم می‌کند. قطع کردن برق از تابلوی برق، ایمن‌ترین راه برای قطع کردن جریان مدار قبل از کار روی آن است. تابلوی برق به شما این امکان را می‌دهد تا با استفاده از فیوز برق اصلی، برق تمام مدارها را به‌طور هم‌زمان قطع کنید.
سیم‌کشی و برقکاری
- ✔سیم‌کشی رو‌کار و تو‌کار
- ✔سیم کشی برق سه فاز و تک فاز
- ✔خدمات برقکاری و سیم کشی برق خانگی و صنعتی
- ✔تعویض و نصب کلید و پریز برق
نحوه خاموش کردن بریکر اصلی
اگر تشخیص مدار و کلید قطع‌کننده صحیح در جعبه فیوز دشوار است یا می‌خواهید کلید قطع‌کننده جدید در مدار نصب کنید، خاموش کردن کلید اصلی و قطع برق کل ساختمان ضرورت دارد. با این حال، نصب قطع‌کننده مدار همیشه توسط یک برقکار حرفه‌ای انجام می‌شود، زیرا چنین کاری نیاز به برداشتن کل پوشش پانل قطع‌کننده دارد و سیم‌های اصلی برق را در معرض دید قرار می‌دهد.
باز کردن درب پنل
کلید اصلی قطع‌کننده مدار را پیدا کنید و مطمئن شوید که کف و اطراف آن خشک باشد. اکنون درب فلزی روی محفظه کلیدها را باز کنید. اگر جعبه فیوز در زیر زمین یا اتاق بدون پنجره قرار دارد، با خود یک چراغ‌قوه به همراه داشته باشید. زیرا بعد از خاموش کردن فیوزها، تمام چراغ‌ها خاموش می‌شوند.
نکته: این امکان وجود دارد که ساختمان دارای دو جعبه فیوز باشد. در این حالت فقط یکی پنل اصلی و دیگری پنل تقسیم‌کننده برق به مدارهای شاخه‌ای است. پنل فرعی نیز یک قطع‌کننده اصلی دارد که با قطع کردن آن، تمام مدارهای آن قطع می‌شوند.
شناسایی و قطع کلید اصلی
کلیدهای مدار داخل پنل را بررسی کرده و قطع‌کننده اصلی را شناسایی کنید. معمولاً یک قطع‌کننده بزرگ 240 ولتی با برچسب 100 آمپر یا بیشتر در بالا یا گاهی اوقات پایین دو ستون عمودی کلیدها در جعبه فیوز قرار دارد. در برخی موارد ممکن است کلیدهای قطع‌کننده به‌صورت افقی نصب شوند، به‌طوری که قطع‌کننده اصلی در یکی از دو طرف کلیدهای افقی قرار گیرد.
خاموش کردن کلید قطع‌کننده اصلی
با احتیاط اهرم روی کلید اصلی را به حالت OFF فشار دهید. با این کار برقی که به قطع‌کننده‌های مدار می‌رسد، قطع می‌شود و شما متوجه تاریک شدن همه چراغ‌ها و وسایل خانه به‌طور هم‌زمان خواهید شد.
آزمایش قطع بودن برق
با استفاده از یک فازمتر تعدادی از پریزهای برق را آزمایش کنید تا مطمئن شوید برق به‌طور کامل قطع شده باشد. این امکان وجود دارد که افراد ناوارد مدار قطع‌کننده اصلی را به اشتباه تشخیص دهند. بنابراین برای اطمینان از قطع بودن، آزمایش برق به‌وسیله فازمتر بسیار مهم است. اکنون می‌توانید هرگونه کار روی مدار الکتریکی یا تعمیراتی را انجام بدهید.
وصل کردن مجدد جریان برق
پس از اتمام کار در مدار، وصل کردن مجدد برق به این صورت است که اهرم کلید قطع کننده مدار اصلی را به حالت ON برگردانید. ازآنجایی‌که این عمل می‌تواند یک موج گسترده و قوی برق را به‌طور هم‌زمان به تمام مدارها ارسال کند، برق‌کاران حرفه‌ای معمولاً قبل از این کار تمام کلیدها را در حالت OFF قرار می‌دهند، سپس کلید اصلی را وصل می‌کنند و سپس هر مدار را جداگانه به حالت ON برمی‌گرداند.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل سیم کشی خانه توسط خودتان
نحوه خاموش کردن فیوز اصلی در جعبه فیوز
فیوز اصلی را شناسایی کنید
فیوز اصلی دارای بالاترین درجه آمپر در جعبه فیوز است و بسته به سن خانه شما، آمپر این فیوز ممکن است تا 100 آمپر باشد، اگرچه معمولاً برای خدمات برق قدیمی‌تر فقط 60 آمپر یا گاهی اوقات کمتر از 30 آمپر ارائه می‌شود.
بلوک فیوز اصلی را استخراج کنید
برای قطع برق کل ساختمان و رفع مشکل پریدن فیوز تعویض فیوز سوخته، فقط کافیست با یک دست دستگیره فیوز اصلی را بگیرید و با فشار ثابت به بیرون بکشید تا فیوز از پانل سرویس خارج شود. در داخل جعبه فیوز، دو فیوز کارتریج استوانه‌ای را مشاهده می‌کنید که در صورت سوختن یکی از آن‌ها به دلیل اضافه‌بار، میتوان آن‌ها را با فیوزهای همسان تعویض کنید.
برق را مجدد وصل کنید
اتصال مجدد برق، کار آسانی است. با فشار دادن فیوز اصلی در جای خود که حاوی فیوزهای کارتریج است و استفاده مجدد از یک دست برای فشار دادن فیوز در جای خود، آن را نصب کنید و مراقب باشید که با هیچ قسمت دیگری در پانل تماس برقرار نکنید. در آخر چراغ‌ها و پریزها را در خانه تست کنید تا مطمئن شوید برق دوباره برقرار شده است.
نحوه جدا کردن فیوزهای مدار انشعابی
فیوز صحیح را شناسایی کنید
اگر برای انجام کاری فیوز مدار یک قسمت را جدا کردید، علائم و مشخصات روی جعبه فیوز را مطالعه کنید تا فیوز صحیحی انتخاب شود. اگر یک فیوز سوخته یا خراب‌شده، می‌توانید آن را از روی مشاهده علائمی مانند خرابی، سوختگی و سیاه شدن یا کدر بودن روی فیوز پیدا کنید.
فیوز را باز کنید
پیچ فیوز مدار آسیب‌دیده را درحالی‌که فقط لبه یا صفحه سرامیکی فیوز را لمس می‌کنید، تا انتها باز کرده و به‌طور کامل از سوکت خارج کنید. هنگام خارج کردن فیوز از سوکت، مطمئن شوید که پایه رزوه‌دار فلزی آن را لمس نکنید.
برق را تست کنید
اگر برق مدار را به‌وسیله فیوز قطع کردید، قبل از اقدام به انجام کار روی مدار، ابتدا مدار را با استفاده از فازمتر تست کنید تا مطمئن شوید برق قطع شده است. اگر فازمتر همچنان وجود برق را در مدار تشخیص داد، به جعبه فیوز مراجعه و فیوز صحیح را پیدا کنید.
مجدد جریان برق را وصل کنید
هنگامی‌که کار شما با مدار تمام شد، با کمک یک دست، فیوز را با دقت در جای خود نصب کنید و اهرم روی آن را به حالت اول برگردانید تا برق مجدد در مدار جریان پیدا کند.
بیشتر بخوانید: انواع سیم کدام است و هر کدام چه کاربردی دارد؟
نحوه نصب فیوز محافظ جان تک فاز
یکی از موارد موجود در آیین‌نامه‌های نظام‌مهندسی نصب فیوز محافظ جان است که حتماً باید نصب شود. فیوز محافظ جان در دو نوع تک‌فاز و سه‌فاز با آمپرهای مختلف طراحی و ساخته شده است.
نحوه نصب فیوز محافظ جان تک‌فاز به این شکل است که در این فیوز با 4 پین روبه‌رو هستیم. نول ورودی و خروجی درج و روی آن‌ها مشخص‌شده و برای نصب فاز ورودی در بعضی از فیوزها 1 یا in و برای قسمت خروجی 2 یا out نوشته شده است. برای نصب، ابتدا فاز و نول اصلی (ورودی) را نصب کنید. برای خروجی نیز نول خروجی را به قسمت سربندی نول و فاز خروجی را برای خط‌بندی بخش‌های مختلف بین فیوزهای روشنایی و پریز تقسیم کنید.
دانلود اپلیکیشن استادکار
- ✔نسخه IOS استادکار
- ✔نسخه اندروید استادکار
- ✔دریافت از اپ استور و سیب اپ
- ✔دریافت از گوگل پلی، کافه بازار و مایکت
سخن پایانی
جریان برق موجود در کلید و پریز تمامی ساختمان‌ها به‌وسیله دو جعبه فیوز کنترل می‌شود. جعبه اول، برق شهری را برای طبقات، آسانسور، تاسیسات، پارکینگ و انباری تأمین می‌کند. سر راه مدار برق ورودی هر قسمت از ساختمان جعبه فیوز دیگری نصب می‌شود تا به کمک آن بتوانید جریان برق قسمت‌های مختلف هر واحد را کنترل کنید. با این شرایط در صورت نیاز به قطع یا وصل کردن برق هر قسمت مانند قطع برق اتاق‌ها، نیاز نیست برق کل ساختمان یا واحد را قطع کنید.
