بهترین روش برای پرورش و نگهداری بن سای در منزل
درختچههای زیبا و مینیاتوری بن سای از دسته گیاهانی هستند که برای نگهداری در خانه مناسب هستند. میتوان گفت هدف نهایی از پرورش بن سای خلق نمایش کوچک اما واقعگرایانهای از طبیعت به شکل یک درختچه است. واژه بن سای (Bon-sai) ژاپنی و به معنای “کاشته شده در ظرف” است. هنر پرورش و نگهداری بن سای از یک سنت باستانی چینی برگرفتهشده است. بن سای ها ازنظر ژنتیکی نوعی درخت کوتوله نیستند بلکه در حقیقت هرگونه درختی را میتوان به شکل بن سای پرورش داد. نگهداری بن سای در میان علاقهمندان به پرورش گیاهان جایگاه خاصی دارد و انجام آن با استانداردهای بالا کار بسیار سختی است.
نکات نگهداری بن سای
شناخت گونه بن سای
برای آنکه نگهداری از بن سای خود را به شکل مؤثری انجام دهید لازم است بدانید که گونه آن چیست. در قدم اول باید تعیین کنید که بن سای از نوع پهن برگان است یا سوزنیبرگان. درختان با برگهای پهن هم میتوانند همیشهسبز باشند و هم در طول سال ریزش برگ داشته باشند. درختان با برگ سوزنی نیز اغلب همیشهسبز هستند. در قدمهای بعدی میتوانید بر اساس رنگ، اندازه و شکل برگ گونه دقیق درخت را بر اساس راهنمای شناسایی گونه درختان پیدا کنید.
آبیاری بن سای
درختان بن سای را معمولاً در مکان سرپوشیده پرورش میدهند و نگهداری میکنند. بنابراین ازآنجاکه امکان آبیاری شدن این درختان بهصورت طبیعی و با کمک آب باران وجود ندارد، باید برنامه آبیاری مناسبی را برای آن در نظر گرفت. جهت نگهداری بن سای به شیوه مناسب باید پاسخ دو سؤال را بدانید: آبیاری باید هرچند وقت یکبار و به چه میزان صورت گیرد؟ نگهداری بن سای فعالیتی است که نیاز به توجه فراوانی از جانب شما دارد. برای آنکه بفهمید آیا زمان آبیاری گیاه فرارسیده است یا خیر لازم است رطوبت خاک گلدان را بررسی کنید بهترین موقع برای آبیاری بن سای زمانی است که خاک بهطور کامل خشک نشده و هنوز مقدار کمی نم داشته باشد. هنگام آبیاری به میزانی آب بریزید که تمام خاک گلدان آب را به خود بکشد و آب بهخوبی به ریشههای درخت برسد.
توصیه نمیشود که از روش آبیاری سیستماتیک و منظم استفاده کنید زیرا در نگهداری بن سای یا هر نوع گیاه دیگر باید فاکتور تغییرات آبوهوا و دمای هوا را در نظر بگیرید و با توجه به آن آبیاری را انجام دهید.
مکان قرار دادن و میزان نور موردنیاز
میزان نور موردنیاز بن سای به گونه آن بستگی دارد. هر چه باشد بن سای هم نوعی درخت است و نیاز به نور فراوان برای رشد خود دارد. نگهداری بن سای زیر نور مصنوعی باعث نابودی آن میشود، مگر آنکه مهارتهای باغبانی شما استثنایی باشد. همیشه بن سای خود را نزدیک پنجره قرار دهید و در فصول سرد گلدان درخت را در مقابل پنجره یا تراس جنوبی قرار دهید تا نور طبیعی دریافت کند.
بیشتر بدانید تصفیه آب آکواریوم سطلی
هرس کردن درخت بن سای
نگهداری بن سای شامل گهگاه هرس کردن شاخ و برگ آن نیز میشود. این کار به حفظ زیبایی و سلامتی گیاه کمک میکند. جوانههای جدید را درصورتیکه بیشازاندازه طولانی هستند هرس کنید زیرا این جوانهها تمام انرژی گیاه را به سرشاخه خود منتقل میکنند و باعث ضعیفتر شدن سایر شاخهها میشوند. در حالت ایدئال فاصله خالی میان شاخهها را حفظ کنید تا درخت شکل منحصربهفرد خود را حفظ کند.
تغذیه بن سای
نوع تغذیه بن سای بستگی بهاندازه آن دارد. برای درختهای بزرگتر از تغذیه گرانولی مخصوص بن سای استفاده کنید. اگر درخت بن سای کوچکی دارید میتوانید از تغذیه مایع استفاده نمایید. این نوع خوراک را همزمان با آبیاری درخت در گلدان بریزید. معمولاً تغذیه مایع گیاهان برای درختهای بن سای کمی قوی هستند پس بد نیست آن را با مخلوط کردن آب کمی رقیق نمایید.
خاک مناسب برای بن سای
نوع خاکی که برای بن سای خود استفاده میکنید نقشی اساسی در سلامتی آن ایفا میکند. میتوانید خاک مخصوص بن سای را بهصورت آماده بخرید یا آن را خودتان درست کنید. سه ویژگی کلیدی خاک بن سای خشکی مناسب، حفظ آب به میزان کافی و داشتن فضای خالی مناسب جهت گردش هوا است.
دستور ساخت خاک بن سای: خاک بن سای ترکیبی از آکاداما (akadama)، کود مخصوص گلدان و سنگریزه مناسب است. آکاداما نوعی خمیر ژاپنی است که تا سخت شدن کامل پخته میشود. این خمیر مخصوص بن سای تولید میشود. آکاداما بهتنهایی برای کاشت بن سای مناسب نیست و باید آن را با کود مخصوص گلدان ترکیب کرد. سنگریزه را برای ایجاد فاصلههای خالی در خاک جهت گردش هوا به خاک بن سای اضافه میکنند. این سه ماده در ترکیب باهم بهترین خاک را کاشت بن سای فراهم میکنند. نسبت ترکیب این سه ماده برای بن سای پهنبرگ ۲-۱-۱ است یعنی میزان آکاداما دو برابر دو ماده دیگر است. برای بن سای برگ سوزنی نسبت ۳ واحد آکاداما،۱ واحد کود و ۲ واحد سنگریزه است.
نکات پرورش بن سای در خانه
بسیاری از علاقهمندان درخت بن سای خود را بهصورت آماده میخرند و از آن نگهداری میکنند. اما روشهایی وجود دارد که میتوانیم بن سای را خودمان پرورش دهیم و آن را به شکل دلخواهمان درآوریم.
خرید نهالهای کوچک
میتوانید در مراکز فروش گل و گیاه نهالهایی با اندازه کوچک پیدا کنید که استعداد تبدیلشدن به درخت بن سای را دارند. نمونههایی ازاینگونه نهالها را در تصویر زیر میبینید.
پیدا کردن درخت مناسب در طبیعت
در زبان ژاپنی به جمعآوری درخت مناسب برای پرورش بن سای در طبیعت “یامادوری” میگویند. گاهی میتوان در جنگلها و مراتع درختانی را پیدا کرد که به دلیل شرایط خاصی مثل کمبود نور و مواد مغذی رشد بسیار کمی داشتهاند. اینگونه درختان اغلب دارای ویژگیهای استثنایی برای تبدیلشدن به بن سای هستند. اگر نمونهای ازاینگونه درختان را پیدا کردید با دقت و بدون آسیب زدن به ریشه آن را از خاک بیرون آورده و به گلدان مخصوص پرورش بن سای منتقل کنید. خاک گلدان را مرطوب و آن را دور از تابش مستقیم آفتاب نگهدارید تا بهار بعدی برسد و بتوانید شاخ و برگ آن را هرس کنید.
کاشت بن سای از راه قلمهزنی
در ژاپن کاشت گیاه از راه قلمهزنی در میان پرورشدهندگان بن سای محبوبیت زیادی دارد. قلمهزنی روشی ارزان برای پرورش بن سای است. مدتزمان رشد بن سای با قلمهزنی یک سال کمتر از رشد آن از دانه است. برای قلمهزنی شاخهای از درخت موردنظرتان را به طول ۱۰-۵ سانتیمتر و ضخامت ۵-۲ میلیمتر ببرید. انتهای شاخه را با زاویه ۴۵ درجه برش بزنید و شاخهها را به عمق ۲ سانتیمتر در خاک مخصوص بن سای قرار دهید. خاک را مرطوب نگهدارید. قلمهها پس از گذشت چند هفته رشد خواهند کرد. بهطورکلی بهار و تابستان بهترین زمان برای قلمهزنی هستند.
هرس و شکلدهی به نهال بن سای
پس از کاشت قلمه یا نهال میتوانیم با پیچیدن سیم دور تنه درخت به آن شکل دهیم. پیچیدن سیم باعث میشود تنه درخت به شکل منحنیهای زیبایی رشد کند و همچنین بتوانیم مسیر رشد شاخهها را هدایت کنیم. با مرتب هرس کردن برگها و شاخهها میتوان زیبایی بن سای را دوچندان نمود.
سخن پایانی
هنر پرورش بن سای که از خاور دور در تمام جهان گسترش یافته است با هالهای از رمز و راز همراه است و در نگاه اول کنجکاوی را برمیانگیزد. برای علاقهمندان به هنر باغبانی پرورش بن سای یک چالش لذتبخش است. زیرا نگهداری بن سای تنها یک تکنیک باغبانی و پرورش گیاه نیست بلکه فعالیتی آرامشبخش است که صبر فراوانی را از جانب پرورشدهنده طلب میکند.
منابع: growabonsai ، bonsaiempire
سمپاشی باغچه و فضای سبز
- ✔نابود کردن انواع آفتها
- ✔قارچها و علفهای هرز
- ✔ازبین بردن انواع حشرات، موریانه و...