روش تشخیص رنگ های طبیعی و مصنوعی

یکی از سوالاتی که همواره درباره فرش ها به گوش می رسد این است که «رنگ این فرش طبیعی ست یا مصنوعی؟» اما سوالی که لازم است قبل از پاسخ به آن پرداخته شود این است که مگر طبیعی یا مصنوعی بودن رنگ فرش، چه تفاوتی در اصل آن ایجاد می کند و تشخیص رنگ های طبیعی چه فایده ای دارد؟

اگرچه اکثر متخصصین فرش موافقند که رنگ طبیعی جذابیت بیشتری دارد؛ اما اینکه رنگ فرش از عصاره یک گیاه گرفته شده یا در یک آزمایشگاه شیمیایی تولید شده، به خودی خود نقشی در زیبایی شناسی فرش ایفا نمی کند. علت اصلی اهمیت دادن به این موضوع این است که فرش هرچه قدمت بیشتری داشته باشد با ارزش تر است و از روی نوع رنگ استفاده شده در فرش می توان قدمت آن را تشخیص داد. علت دوم اینکه نیاز است با توجه به نوع رنگ استفاده شده در فرش ، روش های نگهداری و شستشوی آن را سنجید تا فرش آسیب نبیند.

پس اگر شما فرشی دارید که مایلید ارزش آن را برآورد کنید یا در مورد شیوه مراقبت از آن تصمیم بگیرید ادامه مطلب به شما کمک خواهد کرد.

روش های رایج برای تشخیص رنگ های طبیعی یا مصنوعی

برای تشخیص رنگ های طبیعی از مصنوعی دو روش کلی وجود دارد. اولی «تجزیه شیمیایی » و دومی «آزمایش با چشم های باتجربه» است. که هرکدام مزایا و معایبی دارند.

• تجزیه و تحلیل شیمیایی رنگ ها

کروماتوگرافی: یک گروه از روش هایی که در آن مواد شیمیایی موجود در مخلوط رنگ، از یکدیگر جدا می شوند، و رفتار آن ها در هنگام جداسازی، اطلاعاتی مربوط به ساختارشان به دست می دهد که به تشخیص انواع و اجزائشان کمک می کند.

• طیف سنجی با چشمان باتجربه

طیف سنجی: یک گروه از آزمایش های فیزیکی ست که در آن طیف رنگ های استفاده شده در فرش توسط چشمان ورزیده و ماهر مورد سنجش قرار گرفته و او با تجربه ی خود تشخیص می دهد این طیف رنگ دقیقا در دسته مصنوعی قرار می گیرد یا طبیعی.

لازم به ذکر است که حتی بدترین روش های تشخیص رنگ های طبیعی، درست و دقیق تر از آزمایش با چشم انسان جواب می دهند؛ با این حال در دقیق ترین روش ها هم درصد خطا وجود دارد!

مزایا و معایب روش های تشخیص رنگ های طبیعی از مصنوعی

اشکالاتی در رابطه با روش تجزیه شیمیایی وجود دارد که می تواند محاسنش را از بین ببرد. درست است که این روش تقریبا درصد بالایی قابل اعتماد است اما بی اندازه گران قیمت است. اگر بخواهم ارزان ترین میزانش را مثال بزنم هزینه یک لایه بسیار نازک کروماتوگرافی، یک سرمایه گذاری چندهزار میلیونی را کفاف می دهد!

و روش های پیچیده تر و دقیق تر کروماتوگرافی ده ها هزار میلیون خرج بر می دارد. اگر طیف سنجی هم به آن اضافه شود مخارج آن به صدهزار میلیون می رسد.

علاوه بر این داشتن توانایی استفاده از این امکانات نیاز به مهارت و آموزش دارد. برای اکثرمردم بسیار عملی تر است که یک نمونه کوچک به آزامایشگاه های تخصصی بفرستند تا اینکه تجهیزات مورد نیاز را در خانه خود بر پا کنند.

بنابراین چاره ای بجز آزمایش باچشم باتجربه نمیماند. این روش علیرغم درصد خطای بالایش مزایایی دارد و آن اینکه هرکسی میتواند با چشم خود این آزمایش را انجام دهد. این روش دارای یک تست  کم هزینه، قابل حمل، سریع و قابل اطمینان است که هیچ آسیبی به فرش نمی رساند.

تشخیص رنگ های طبیعی توسط خود فرد

برخی عناصر برای تشخیص رنگ های طبیعی از مصنوعی وجود دارد که می توان آن ها را از کتب مختلف آموخت. اما نه از عکس کتاب ها زیرا رنگ های چاپ شده در کتاب برای آموزش تخصصی بسیار نامناسب اند. بهترین راه این است که آن ها را از یک چشم باتجربه که خودش از یک چشم باتجربه دیگر آموزش یافته فرا بگیریم.

البته که احتمال انتقال خطا از فرد به فرد وجود دارد. همچنین در هر دو گروه رنگ های فراوانی وجود دارد که گاها به هم خیلی نزدیکند. به همین خاطر نیاز است که شخص یادگیرنده هزاران نمونه را مشاهده و مقایسه کند.

کجا می توان آموزش دید یا مربی مناسبی یافت؟

نمایندگی های فروش فرش، موزه ها و نمایشگاه ها دارای هزاران نمونه از فرش های مختلف در یک مکان هستند که به سادگی امکان مشاهده و آموزش را فراهم می کند. خود فروشندگان فرش و راهنماهای موزه معلمین بالقوه ای هستند که در ارائه دانش خود سخاوتمندند و می توانید از آن ها کمک بگیرید.

نکات تشخیص رنگ طبیعی فرش برای تازه‌کارها

• رنگ آبی طبیعی که بیشتر نزدیک به نیلی است و در بلوز ها و بخصوص شلوارهای جین امروزی زیاد دیده می شود تنها سطح الیاف را رنگی می کند و با هرگونه ساییدگی از بین می رود. به همین خاطر است که آبی شلوارهای جین، محو شده یا متمایل به رنگ سفید به نظر می رسند.
• اگر لکه های چمن را روی لباس بچه ها دیده باشید قطعا تعجب خواهید کرد که چقدر این رنگ سبز در فرش ها کمیاب است. تنها در برخی فرشهای ترکمن اصیل می توان این سبز را یافت. ولی معمولا سبز فرش ها از ترکیب رنگ نیلی و زرد طبیعی ساخته می شوند که تشخیصشان ساده است.

نکته: برخی از این زردها بسیار نسبت به نور حساسند و فورا از بین می روند و رنگ آن بخش نیلی دیده می شود درحالی که اگر به پشت آن نگاه کنیم می فهمیم زمانی سبز بوده است.

• رنگ طبیعی قهوه ای تیره یا مشکی معمولا از پشم گوسفندانی با این رنگ گرفته می شود. یک نشانه طبیعی بودن این رنگ ها در فرش یک دست نبودن آن در تمام قسمت های فرش است. اگر در برخی مناطق رنگ سیاه فرش دچار خوردگی و فرسایش بود به احتمال بیشتری رنگ آن طبیعی است.
• رنگ قرمز و نارنجی پردردسرترین رنگ ها برای تشخیص هستند که حتی حرفه ای ترین ها را هم به اشتباه می اندازند زیرا دارای طیف بسیار گسترده ای هستند که بسیار نزدیک و شبیه به رنگ های مصنوعی است.

جمع بندی

در این مقاله دانستیم که تشخیص رنگ های طبیعی از مصنوعی اساسا چه اهمیتی دارد و از چه طرقی امکان پذیر است. سپس خواندیم که مزایا و معایب هرکدام از این راه ها چیست و چگونه می توان توسط خود شخص اعمال شود؟ در آخر به برخی نکات کلی اشاره کردیم که به هرشخصی یک آگاهی کلی درباره رنگ های طبیعی روی فرش ها می دهد. آیا شما هم نکته ای در این باره می دانید؟ با ما به اشتراک بگذارید.