در این مطلب می‌خوانید:
آجر از دیرباز یکی از مصالح مقاوم و پرکاربرد در ساختمان‌سازی بوده است. کاربرد گسترده آن را می‌توانید در چینش مدولار قطعات آجر در دیوارچینی تا رنگ و بافت نوستالژیک نماهای ساختمانی مشاهده کنید. اما این متریال کاربردی نیز همانند سایر مصالح ساختمانی در شرایط نامطلوب از آسیب مصون نخواهد بود. یکی از این آسیب‌ها سفیدک یا شوره آجر است که احتمالا آن را به شکل لکه‌های سپید رنگ بر روی دیوارهای آجری دیده اید. در این نوشتار با ما همراه باشید تا درباره علت و راه‌های برطرف کردن شوره در نماهای آجری بیشتر بدانید.
شوره آجر چیست؟
سفیدک یا شوره آجر لکه سپید یا خاکستری رنگی است که در اثر رسوب کریستالی برخی نمک‌ها درون یا روی آجر پدیدار می‌گردد. البته این پدیده تنها مختص سطوح آجری نیست؛ شوره یا سفیدک را می‌توان بر روی سطح بتن، سنگ، اندودها و سایر مصالح بنایی مشاهده نمود. در واقع، ذرات نمک‌های موجود در ساختار متخلخل آجر همراه با رطوبت خود را به سطح می‌رسانند و پس از تبخیر آب، به صورت رسوب بلوری بر جای می‌مانند. شوره آجر می‌تواند به صورت یک پدیده سطحی بر روی نمای خارجی مصالح یا نشانگر ضعف ساختاری و زوال تدریجی مصالح ساختمانی باشد.
دلایل شوره زدن آجر
شوره یا سفیدک آجر بسته به شرایط ساخت، رطوبت و دما می‌تواند با شدت‌های متفاوت بر روی سطوح داخلی و خارجی ساختمان بروز یابد. شکل‌گیری شوره آجر به سه شرط زیر وابسته است:
- حضور نمک‌های محلول در آب
- حضور رطوبت برای جابجایی نمک‌های محلول
- جابجایی نمک‌ها درون یک ساختار متخلخل
رویهم رفته، شوره آجر از لحاظ ساختار شیمیایی به چهار دسته تقسیم می‌شود:
- سفیدک کربناتی
- سفیدک سولفاتی
- سفیدک کلروری
- سفیدک نیتراتی
شوره زدن آجر ممکن است طی فرآیند ساخت و ساز یا در اثر آسیب‌های ایجاد شده در طول بهره‌برداری از ساختمان رخ دهد. پیش از انتخاب راهکار مناسب برای زدودن شوره آجر ابتدا باید با کمک متخصصان ماهر نوع و علت بروز آن را بیابید.
راه‌های پیشگیری از بروز شوره آجر
- پوشش‌های آبگریز نانو: با اجرای پوششی از رزین‌های ضدآب و بی‌رنگ نانو بر روی سطوح آجری می‌توان از جذب آب توسط آنها جلوگیری کرد. این پوشش‌ها از جابجایی رطوبت درون مصالح بنایی پیشگیری می‌کنند.
- لایه‌های آب‌بند: با اجرای لایه‌های آب‌بند، مانند ورق‌های پلی‌اتیلن، بین دیواره آجری و خاک می‌توان اثر مویینگی و ورود نمک‌ها از خاک به درون آجر را کاهش داد.
- ساخت و ساز اصولی و باکیفیت: اجرای صحیح فلاشینگ (درپوش‌ها، سایبان‌ها و…) و عایق‌بندی رطوبتی مناسب (ایزوگام، قیر و گونی و…) خطر ورود آب به دیوارها را به حداقل می‌رساند.
- محوطه‌سازی درست: با نصب صحیح تجهیزات آبیاری و انتخاب مکان مناسب برای کاشت گیاهان می‌توانید از نفوذ آب در مصالح متخلخل پیشگیری کنید.
- تهویه مناسب هنگام اجرای ملات و دوغاب: با استفاده از تهویه مکانیکی برای خشک کردن ملات و دوغاب می‌توانید شکل‌گیری خلل و فرج را در ساختار این مصالح کاهش دهید.
- بندکشی با ملات پرمایه و ابزارزنی درست: استفاده از ملات پرمایه و متراکم و پرداخت صحیح بندکشی با ابزار نفوذ آب و جابجایی نمک‌ها را کاهش می‌دهد.
- افزودنی‌های ملات: امروزه افزودنی‌های شیمیایی گوناگونی برای بهبود روانی ملات طراحی و به بازار عرضه شده‌اند. این افزودنی‌ها میزان آب مصرفی ملات را کاهش داده و سبب کاهش تخلخل آن می‌گردند.
- نگهداری صحیح مصالح بنایی: برای پیشگیری از جذب رطوبت زمین توسط مصالح بنایی بهتر است آنها را بر روی پالت‌های چوبی بچینید. همچنین روی مصالح را با پوشش‌های ضدآب بپوشانید تا آب باران و برف درون آنها نفوذ نکند.
ریشه‌یابی شوره یا سفیدک در نمای آجری ساختمان
پیش از اقدام به زدودن سفیدک آجر از سطح نما ابتدا باید ریشه آن را بیابید. به عبارت دیگر، زدودن شوره به خودی خود درمان این مشکل نیست. تا زمانی که معضل نفوذ رطوبت و جابجایی نمک‌ها در دیوار آجری حل نشود، فرآیند شوره‌زدگی دوباره تکرار خواهد شد. پس به نکات زیر برای پیدا کردن سرچشمه شوره‌زدگی در نماهای آجری توجه داشته باشید.
- عمر ساختمان را تخمین بزنید. اگر عمر ساختمان کمتر از یک سال است، منشاء شوره آجر احتمالا به فرآیند ساخت (مواد سازنده آجر، نگهداری مصالح بنایی، آب مصرفی و…) برمی‌گردد. اگر عمر ساختمان بیشتر از یک سال است، بهتر است به دنبال راه‌های محتمل برای نشت آب بگردید. زیرا در این حالت، سفیدک آجر معمولا ناشی از نفوذ آب در اجزای ساختمانی از یک منبع جدید است.
- محل بروز شوره آجر را بررسی کنید. با بررسی محل بروز این پدیده می‌توانید علت نشت آب را پیدا کنید و به چگونگی نفوذ رطوبت در دیوار آجری پی ببرید. در این باره، کاربری، نحوه و زمان استفاده از ساختمان را نیز مد نظر قرار دهید.
- وضعیت آجرها را بررسی کنید. شوره آجر می‌تواند ناشی از ترک‌خوردگی و ضعف ساختاری آجر باشد. با ارزیابی وضعیت آجرکاری و کیفیت بناکاری می‌توان علت نفوذ رطوبت را پیش‌بینی نمود.
- کیفیت ساخت را بررسی نمایید. با ارزیابی مقاطع دیوار و دیتیل‌های ساختمانی (جزییات اجرایی) می‌توانید به راه‌های احتمالی نفوذ رطوبت و نمک‌ها پی ببرید. جزییات فلاشینگ و محل اتصال دیوارها و بام را بازبینی کنید. بدین ترتیب می‌توانید شدت شوره‌زدگی و اقدامات احتمالی برای مقابله با آن را برآورد نمایید.
- آجرها را مورد آزمایش قرار دهید. در صورت امکان انجام آزمون‌های فنی و تخصصی، می‌توان نوع و میزان نمک‌های موجود در مصالح را از طریق گزارش‌های آزمایشگاهی تعیین کرد.
- همه راه‌های احتمالی نفوذ آب را بررسی کنید. برای رفع شوره آجر ابتدا باید به راهکاری برای جلوگیری از نفوذ آب در ساختمان بیندیشید. راه‌های احتمالی نفوذ آب عمدتا عبارتند از: میعان بخار آب در دیوار، ترکیدگی لوله‌های آب، آسیب‌دیدگی عایق رطوبتی، اجرا نکردن بلوکاژ و…
روش‌های رفع شوره یا سفیدک آجر
۱- آبپاشی با فشار (واترجت)
اگر منشاء شوره در آجر وجود نمک‌های محلول در آب باشد، شستشوی نمای آجری با جریان پرفشار آب این لکه‌های سپید را پاک خواهد کرد. نمای آجری پس از نماشویی با واترجت باید به خوبی خشک گردد. چون در غیر این صورت، آب باقی مانده بر روی سطح می‌تواند باعث جابجایی نمک‌ها و بروز دوباره شوره‌زدگی شود.
۲- برس‌زنی خشک
ساده‌ترین روش برای زدودن شوره ناشی از نمک‌های محلول در آب برس‌زنی نمای آجری است. شوره آجر را می‌توان با سایش سطح به وسیله یک برس سیمی از روی نما پاک کرد.
۳- ماسه‌پاشی خشک (سندبلاست)
با سایش نمای آجری از طریق ماسه‌پاشی می‌توان نمک‌های رسوب کرده بر روی سطح را پاک نمود. اما توجه داشته باشید که این کار با افزایش خلل و فرج سطح آجر و ملات بندکشی جذب آب آنها را بالا می‌برد. پس بهتر است پس از سندبلاست، یک یا چند لایه رزین ضدآب نانو بر روی سطح نما اجرا شود.
۴- شستشو با اسید
استفاده از محلول رقیق سرکه (اسید استیک + آب گرم) راهکاری ساده برای زدودن شوره آجر است. سرکه نسبت به مواد شیمیایی صنعتی ضرر کمتری داشته و معمولا در خانه‌ها در دسترس است. محلول اسید کلریدریک (جوهر نمک) و آب با نسبت ۱ به ۱۲ و محلول اسید فسفریک و آب با نسبت ۱ به ۹ نیز برای رفع شوره آجر بکار می‌روند. برای انتخاب اسید مناسب ابتدا باید نوع سفیدک آجر را مشخص نمایید. برخی نمک‌ها می‌توانند با اسیدها وارد واکنش شده و فرآیند شوره‌زدگی را تشدید یا تکرار نمایند. برای مثال، اسید کلریدریک ماده مناسبی برای رفع سفیدک کربناتی نیست. زیرا نمک‌های کربناتی با آن واکنش داده و دوباره به صورت شوره روی نمای آجری رسوب می‌کنند. نکته آخر اینکه پس از شستشو با اسید می‌بایست سطح نما را آب تمیز بشویید.
سخن پایانی
راهکارهای رفع شوره آجر می‌بایست در فصول گرم سال و زمانی که احتمال بارندگی کم است، اجرا شوند. تشخیص نوع و علت بروز سفیدک آجر و تمهیدات ترمیمی بعدی مستلزم بهره‌گیری از دانش و مهارت تخصصی است. اگر برای ترمیم و بازسازی نمای ساختمان نیاز به مشورت یا استفاده از خدمات تخصصی دارید، لطفا و حتما با متخصصان کاربلد استادکار در میان بگذارید.
منبع: nitterhousemasonry.com | gobrick.com
بازسازی خانه و ساختمان
- ✔بازسازی و تعمیرات ساختمان
- ✔مرمت بنا و تمام خدمات بنایی ساختمان
- ✔تخریب و بازسازی انواع دیوار و کف
- ✔خدمات بازسازی خانه، آپارتمان و واحدهای تجاری