جداسازی یا تفکیک زباله اساساً به معنای نگهداری زبالههای مرطوب و خشک به‌صورت جداگانه است، به‌طوری که زبالههای خشک بتوانند وارد چرخه بازیافت شوند. مدیریت و جداسازی زباله از منزل، روش خوبی برای کاهش هزینه‌ها و تسریع فرآیند بازیافت موثر زباله‌ها به شمار می‌رود. اما شیوه درست مشارکت در جداسازی زباله‌ها چیست؟ برای پاسخ به این سوال با ما همراه شوید.
تفکیک زباله به چه معناست؟
تفکیک زباله به انگلیسی waste separation عبارت است از فرآیند جداسازی انواع گروه‌های زباله از یکدیگر. زباله‌ها به گروه‌های مختلفی دسته‌بندی می‌شوند و معمولاً بر اساس خشک یا تر بودن از یکدیگر جدا خواهند شد. همچنین ممکن است پسماندها را به دو گروه تجزیه‌پذیر یا تجزیه‌ناپذیر تقسیم‌بندی کنند.
تفکیک زباله معمولاً به دو روش صورت می‌گیرد: روش دستی و روش اتوماتیک. در روش اول یا روش دستی، زباله‌ها در همان مراحل اولیه و قبل از وارد شدن به چرخه مدیریت پسماند در خانه از یکدیگر جدا خواهند شد. برای این کار بهتر است در منزل دو سطل بازیافت جداگانه برای جداسازی زبالههای خشک و تر قرار دهید.
روش دوم یا روش اتوماتیک بعد از جمع‌آوری زباله‌ها و انتقال آنها به مراکز دفع زباله و مدیریت پسماند صورت می‌گیرد. این روش همان‌طور که از اسمش پیداست، توسط دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مخصوص به‌صورت تماماً اتوماتیک انجام می‌شود.
فواید تفکیک زباله
تفکیک زباله حجم ضایعاتی را که به محل دفن یا سوزاندن زباله‌ها منتقل می‌شود، به‌صورت چشم‌گیری کاهش می‌دهد. فرآیندهای مختلفی که برای تغییر ماهیت زبالههای تر انجام می‌شوند، اغلب باعث آلودگی‌های شدید زیست محیطی می‌گردند. بنابراین با جداسازی، گام مفیدی در جهت سالم‌سازی و حفاظت از آب و هوا برمی‌داریم.
با تفکیک زباله از آزادسازی گازهای گلخانه‌ای در هنگام تخلیه کردن زباله‌ها در محل دفن آنها جلوگیری می‌شود. علاوه بر این تفکیک زباله موجب افزایش سرعت روند بازیافت زباله خواهد شد. اگر همین جداسازی در مبدأ تولید زباله مثل خانه، بیمارستان، مدارس و غیره انجام شود، هزینه‌های تفکیک کاهش پیدا می‌کند و به چرخه بازیافت نیز سرعت می‌بخشد. برای اینکه زندگی ارگانیک و همگام با طبیعت داشته باشیم، اولین قدم مشارکت فعال در جداسازی و تفکیک زباله از خانه است.
بیشتر بخوانید: جای سطل زباله آشپزخانه کجاست؟
زبالههای خشک و تر کدامند؟
همان‌طور که گفته شد زباله‌ها انواع مختلفی دارند و معمولاً بر اساس خشک یا تر بودن دسته‌بندی می‌شوند. زبالههای تر زباله‌هایی هستند که در طبیعت تجزیه می‌شوند، به اصطلاح زیست‌تخریب‌پذیر هستند و با گذشت زمان دچار پوسیدگی یا فساد خواهند شد. معمولاً پسماندهای باقی‌مانده از مواد خوراکی در این گروه از زباله‌ها جای می‌گیرند. این دسته از زباله‌ها رطوبت دارند و همین باعث سنگینی آنها می‌شود.
زبالههای تر همه زباله‌هایی هستند که در آشپزخانه تولید می‌شوند، مانند میوه و سبزیجات، دانه‌ها، تفاله چای و قهوه، پوست تخم مرغ، استخوان، غضروف ماهی و مرغ، غذاهای پخته‌شده و خام. مزیت زبالههای تر این است که می‌توان از آنها برای تولید کمپوست استفاده کرد. کمپوست به رشد گل و گیاهان کمک بسیاری می‌کند. به غیر از مواد غذایی، برخی از مواد شیمیایی مانند مایع‌های ضدعفونی‌کننده و روغن خودرو هم در گروه پسماندهای‌تر قرار می‌گیرند.
نوع دیگری از زباله وجود دارد که به زباله خشک معروف است. این زباله‌ها برخلاف زباله‌های‌تر، تجزیه‌پذیر نیستند و با گذشت زمان فاسد یا پوسیده نمی‌شوند. زبالههای خشک اغلب بدون رطوبت یا دارای رطوبت کم هستند. این زباله‌ها را می‌توان به‌راحتی از یکدیگر جدا و بازیافت کرد. به این ترتیب برای استفاده دوباره آماده خواهند شد. زبالههای خشک شامل کاغذ، پلاستیک، فلز، شیشه، لاستیک، فوم، چرم، پارچه، چوب و سایر موادی می‌شوند که برای یک مدت طولانی بدون اینکه تجزیه یا خراب شوند، قابل نگهداری هستند.
نگهداری زبالههای خشک موجودات موذی را به خود جذب نمی‌کند. فقط در صورتی‌که در زبالههای خشک، ته‌مانده مواد غذایی وجود داشته باشد با جانورانی مثل حشرات، موش و مگس مواجه می‌شوید. در غیر این صورت زبالههای خالص خشک هیچ‌کدام از حشرات یا موجودات آزاردهنده را جذب نخواهند کرد.
بیشتر بخوانید: این 12 کاربرد جوراب کهنه، زندگی جدیدی به آنها می‌دهد
انواع دیگر زباله کدام‌اند؟
علاوه بر گروه‌های اصلی زباله که شامل زبالههای تر و خشک می‌شوند، سه دسته‌بندی دیگر هم برای زباله‌ها وجود دارد. این دسته‌بندی‌ها عبارتند از:
زبالههای الکترونیکی (E-Waste): ضایعات الکترونیکی مانند باتری، قطعات کامپیوتر، سیم‌ها، انواع تجهیزات الکتریکی، اسباب بازی‌های الکتریکی و کنترل از راه دور، ساعت، تلفن همراه، لامپ و سایر ابزار روشنایی در این دسته جای می‌گیرند.
زبالههای بهداشتی- پزشکی: لباس‌های خونی، پدهای بهداشتی، پوشک‌های یکبار مصرف، باند، کاندوم، پنبه‌های خیس، نوار موم و پدهایی که برای از بین بردن موهای زائد استفاده می‌شوند، مو، ناخن، سرنگ، داروها، دماسنج، لوازم آرایشی و بهداشتی و به‌طور کلی تمامی موادی که با خون یا مایعات بدن آلوده شده باشند.
زبالههای خطرناک خانوار (Household Hazardous Wastes) : زبالههای خطرناک یا HHW دارای سه زیر مجموعه زبالههای الکترونیکی، مواد سمی (مانند رنگ، مواد تمیزکننده، حلال‌ها، حشره‌کش‌ها و ظروف آنها، مواد شیمیایی) و زبالههای بهداشتی- پزشکی هستند.
تفاوت تفکیک و بازیافت زباله
تفکیک زباله و بازیافت آن هر دو شامل اقداماتی می‌شوند که به بهینه‌سازی چرخه مدیریت پسماند و حفظ سلامت محیط زیست کمک می‌کنند، با این حال با یکدیگر متفاوت‌اند. فرآیند تفکیک در هر مرحله از رسیدگی به وضعیت زباله‌ها ممکن است صورت بگیرد، اما بازیافت آخرین مرحله از چرخه تولید تا از بین بردن زباله به شمار می‌رود.
به‌طور کلی فرآیند تفکیک زباله شامل جدا کردن زبالههای تر و خشک از یکدیگر می‌شود. در صورتی‌که بازیافت زباله را استفاده از زبالههای خشک برای تولید محصولات جدید می‌دانند. در بازیافت زباله از مواد اولیه محصولات بازیافت‌شده برای ساخت مجدد همان کالای اولیه یا محصولات جدید استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: چطور با بازیافت چوب مبلمان و وسایل، هزینه کمتری کنیم؟
چطور جداسازی زباله را در خانه مدیریت کنیم؟
اولین قدم برای بهینه‌سازی مدیریت پسماند جداسازی زباله‌هاست. این کار را می‌توان از همان ابتدا در خانه انجام داد. برای این منظور باید راهکارهای زیر را دنبال کنید:
- انواع زبالههای مختلف را بشناسید و هرکدام را به‌صورت جداگانه جمع‌آوری کنید.
- در آشپزخانه سطل‌های زباله جداگانه برای نگهداری زبالههای خشک و تر در نظر بگیرید.
- از ساک‌های دستی قابل بازیافت یا کیسه‌های پلاستیکی برای جمع‌آوری قوطی‌های پلاستیکی، شیشه و کاغذ استفاده کنید.
- ظروف پلاستیکی ماست، بستنی و غیره یا قوطی‌های فلزی حاوی مواد خوراکی را پس از خالی کردن کامل مواد غذایی، بشویید و خشک کنید. سپس در کنار سایر زبالههای خشک قرار دهید.
- به‌صورت روزانه زبالههای تر را به خارج از محیط خانه منتقل کنید. برای زبالههای خشک این مرحله را می‌توانید به‌صورت هفتگی انجام دهید.
- از کیسه‌های بازیافتی یا کاغذی برای نگهداری زبالههای بهداشتی استفاده کنید.
- برای نگهداری جعبه‌های پیتزا، کیک و شیرینی، پس از خالی کردن محتویات آن با کمک یک دستمال مرطوب، باقی‌مانده مواد غذایی را از روی آن پاک کنید. اجازه دهید در مجاورت هوای آزاد خشک شوند و سپس آن را در سطل زبالههای خشک قرار دهید.
- بطری‌های ترشی و سس را پیش از جمع‌آوری با کمک آب و مایع ظرفشویی تمیز کنید. چربی روی بطری را به کمک یک روزنامه بگیرید.
- ظروف پاکتی ماست، پنیر و شیر را با آب گرم بشویید تا به‌طور کلی اثرات مواد غذایی از روی آن پاک شود.
- اگر از بیرون غذا سفارش دادید و پلاستیک یا بسته‌بندی آن به غذا آغشته و یا چرب شد، قبل از تفکیک به‌عنوان زبالههای خشک، آن را با آب و مایع ظرفشویی تمیز کنید.
- بسته‌بندی‌های آبمیوه را برای جلوگیری از تجمع مورچه‌ها با آب بشویید تا شیرینی آن گرفته شود.
- بسته‌بندی‌های بیسکوییت و نان را با دستمال مرطوب پاک کنید. اگر بیسکوییت بیش از حد چرب است، بسته‌بندی آن را با آب و صابون بشویید.
- لباس‌های قدیمی، کیف‌های دستی، کفش، کمربند و اسباب‌بازی‌ها را تنها در صورتی‌که دیگر قابل استفاده نیستند و بسیار آسیب دیده‌اند، جزو ضایعات خشک دسته‌بندی کنید. در غیر این صورت می‌توان آنها را اهدا کرد.
- در صورتی‌که لباس‌ها با خون آغشته شده‌اند، جزو زبالههای بهداشتی محسوب می‌شوند. اگر لباس حاوی مواد شیمیایی مضر و رنگ باشد، جز زبالههای خطرناک خانوار (HHW) است و باید به‌صورت جداگانه جمع‌آوری شود.
- تخت قدیمی، بالشت، روتختی و ملحفه در دسته‌بندی تفکیک زباله، جزو زبالههای خشک هستند.
- مبل‌های قدیمی یا شیشه‌های روی میز جزو زبالههای خشک بازیافتی هستند. اما اگر شیشه شکسته باشد، به‌عنوان زبالههای متفرقه به شمار می‌روند.
- لوازم گردگیری کف، برس‌های تمیزکننده حمام و دستشویی را در صورتی‌که دارای قطعات پارچه‌ای یا پلاستیکی هستند، در زبالههای خشک قرار دهید. در غیر این صورت در دسته ضایعات بهداشتی قرار می‌گیرند.
- ضایعات الکتریکی (E-Waste) را به‌صورت جداگانه نگهداری کنید. از نگهداری آنها در کنار سایر زباله‌ها و خیس شدنشان بپرهیزید.
- زبالههای سرویس بهداشتی خانه جزو زبالههای بهداشتی- پزشکی هستند. آنها را به‌صورت جداگانه جمع‌آوری کنید.
- زبالههای باغچه مانند خاک اضافی، خرده چوب‌ها، شاخه‌های درختان و برگ‌ها را در خاک باغچه دفن کنید. این زباله‌ها بعد از مدت زمانی تبدیل به کود می‌شوند.
مدیریت تفکیک زباله در مجتمع آپارتمانی
یک گروه تشکیل داده و روش تفکیک را به تمام ساکنین توضیح دهید. سه سطل زباله (کاغذ، پلاستیک، شیشه و فلز) برای جداسازی تهیه کنید و در پارکینگ یا طبقه همکف قرار دهید. زباله‌ها را به‌صورت هفتگی جمع‌آوری کنید و در اختیار ماشین‌های شهرداری مربوط به جمع‌آوری زبالههای خشک قرار دهید یا به خریداران ضایعات دوره‌گرد بفروشید.
جمع‌بندی
بی‌توجهی به روش‌های تفکیک زباله و دفع آن، سالیانه حجم زیادی از منابع طبیعی کشور را تهدید می‌کند. اگر به تمیزی محیط زندگی خود، خاک، آب و هوا اهمیت می‌دهید و دوست دارید فرزندانتان هم تا سال‌های دور از این زیبایی‌ها برخوردار باشند، با استفاده از تکنیک‌های این مطلب استادکار، نحوه تفکیک زباله از مبدأ را به خانواده خود بیاموزید.
اگر هر کسی به نوبه خود مسئولیتی را که در قبال طبیعت و محیط زیست دارد، به خوبی انجام دهد و دیگران را هم به این کار تشویق کند، دیگر شاهد به خطر افتادن و از بین رفتن کره زمین نخواهیم بود. پیشنهادات و تجربیات مفیدتان را در زمینه جداسازی زباله خانگی در بخش نظرات سایت با ما به اشتراک بگذارید.
