بیماری صرع، از علل و علائم تا درمان صرع
ما امیدواریم که شما به هیچیک از بیماریهایی که معرفی میکنیم مبتلا نباشید، اما دانستن علائم و علل بیماریها میتواند شما را نسبت به شناخت بیماریها آگاه کرده و کمک کند در هنگام بروز چنین مشکلاتی چطور عمل کنید. بیماری صرع نیز بیماری جدیدی نیست، حتما هر فرد تا به حال حداقل یکبار نام آن را شنیده است. اما چیزی که بسیار از ما نمیدانیم این است که بیماری صرع دقیقا چیست و به چه علت رخ میدهد. برای شناخت بیشتر این بیماری با استادکار همراه باشید.
پیش از هر چیزی ذکر این نکته بسیار مهم است که شما هیچگاه خودتان یک بیماری را تشخیص نداده و نسبت به درمان آن عمل نمیکنید. دانستن علائم بیماریها و روش درمان آنها از من و شما یک پزشک نمیسازد، بنابراین بهتر است هر علائمی که مشاهده کردید با پزشک مشورت کنید تا بهترین راه درمان را به شما پیشنهاد کند.
بیماری صرع چیست؟
صرع یک نوع اختلال سیستم عصبی مرکزی است که طی آن فعالیت مغز غیرعادی شده و منجر به تشنج یا رفتارهای غیرمعمول دورهای و از دست دادن هشیاری میشود. در این میان، تشنج یکی از شناخته شدهترین علائمی است که در بیماری صرع مشاهده میشود. تشنج نیز در افرادی که دچار صرع میشوند از فردی با فرد دیگر ممکن است متفاوت باشد. برخی از افراد طی تشنج، چند ثانیه بدون پلک زدن به جایی خیره میمانند، برخی دیگر هنگام تشنج به طور مکرر دست و پاهایشان را تکان میدهند. اما به طور کلی همه افرادی که دچار تشنج میشوند به بیماری صرع مبتلا نیستند به همین دلیل است که داشتن تشنج برای مبتلا بودن به بیماری صرع کافی نیست.
همچنین بیماری صرع ربطی به جنسیت افراد یا نژاد آنها ندارد، هم زنان هم مردان و افراد با سنین مختلف ممکن است بیماری صرع را تجربه کنند.
علل بیماری صرع چیست؟
اغلب مواقع پیش از اینکه بخواهیم به دنبال علائم یک بیماری باشیم دوست داریم بدانیم علت بوجود آمدن چنین مشکلی چیست تا شاید بتوانید یک بیماری را به اصطلاح در نطفه خفه کنیم. بیماری صرع نیز علل مختلفی دارد که در ادامه به آن اشاره میکنیم:
- ژنتیک- برخی از انواع بیماری صرع ممکن است ریشه ژنتیکی داشته باشد. محققان برخی از انواع بیماری صرع را به ژنهای خاصی مرتبط دانستهاند. هرچند ژن فقط بخش کوچکی از دلیل حمله صرع میتواند باشد. اما برخی ژنها ممکن است موجب شوند فرد نسبت به شرایط محیطی که منجر به تشنج میشود حساستر باشد.
- ضربه به سر- ممکن است ضربه به سر به هر دلیلی از جمله تصادف و موارد اینچنینی منجر به بوجود آمدن بیماری صرع شود.
- مشکلات مغزی- برخی مواقع مشکلات مغزی از جمله تومور یا سکته مغزی، به مغز آسیب میزند. این مساله ممکن است منجر به بروز بیماری صرع شود. سکته مغزی یکی از دلایل اصلی بیماری صرع در افراد بالای ۳۵ سال است.
- بیماریهای عفونی- برخی از بیماریهای عفونی نظیر مننژیت، ایدز و آنسفالیت یا التهاب مغز نیز ممکن است به بیماری صرع ختم شوند.
- آسیبهای پیش از تولد- کودکان پیش از تولد نسبت به آسیبهای مغزی بسیار حساس هستند. این مشکلات ممکن است به دلایل مختلفی بروز دهد از جمله عفونت مادر در بارداری، تغذیه نامناسب و کمبود اکسیژن. به همین دلیل ممکن است کودکانی که تحت چنین شرایطی متولد میشوند دچار صرع شوند.
- اختلالات رشدی- بیماری صرع گاهی ممکن است با اختلالات رشدی همانند اتیسم یا نوروفیبروماتوز مرتبط باشد.
علائم بیماری صرع چیست؟
همانطور که گفته شد اصلیترین علائمی که میتواند نشان دهنده بیماری صرع باشد تشنج است. این علائم ممکن است با تشنج همراه باشند:
- سردرگمی موقت
- خیره شدن ناگهانی
- حرکات غیرقابل کنترل دست و پا
- از دست دادن هوشیاری
- علائم روانی همانند ترس یا اضطراب
این علائم به نوع تشنج بستگی دارد. در بیشتر مواقع، فردی که به بیماری صرع مبتلا است ممکن است یک نوع تشنج را هر بار تجربه کند. پزشکان با توجه به اینکه چطور فعالیت غیرعادی مغز آغاز میشود، تشنج را به دو گروه تشنج کانونی و عمومی دسته بندی میکنند.
تشنج کانونی
زمانی که تشنج در اثر فعالیت غیرعادی در یک ناحیه از مغز رخ دهد، به آن تشنج کانونی یا جزئی گفته میشود. علائم تشنج کانونی ممکن است با سایر اختلالات عصبی نظیر میگرین یا بیماریهای مغزی اشتباه گرفته شود. به همین دلیل آزمایشات کامل و بررسی دقیق برای تشخیص نوع بیماری ضروری است.
تشنج عمومی
برخلاف تشنج کانونی، در تشنج عمومی اختلالات و فعالیت غیرعادی مغز در تمامی نقاط مغز رخ میدهد که خود به شش دسته بندی تخصصیتر تقسیم میشود.
نوع بیماری صرع نیز با توجه به نوع تشنج فرد تشخیص داده شده و نسبت به درمان آن اقدام میگردد.
درمان صرع چگونه است؟
در اغلب مواقع بیماری صرع با دارو کنترل میشود. گاهی ممکن است پزشک، رژیم غذایی خاصی را نیز در کنار مصرف دارو پیشنهاد کند. اما در شرایطی که مصرف دارو و رژیم غذایی کارساز نباشد، از جراحی کمک گرفته میشود. اینکه از کدام روش درمان صرع استفاده شود به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد از جمله شدت و تکرار تشنجهای فرد، سن و میزان سلامت کلی وی، و پیشینه پزشکی که دارد. برای اینکه بهترین راه درمان صرع پیشنهاد شود باید تمامی علائم این بیماری و شرایط مختلف فرد مورد بررسی قرار بگیرد.
خطرات داشتن بیماری صرع و تشنج چیست؟
تشنج موجب میشود کنترل بسیاری از کارها را از دست بدهید، بنابراین برخی شرایط را برای فرد خطرناک میسازد:
- افتادن. فرد ممکن است در اثر تشنج به زمین خورده و سرش آسیب ببیند.
- غرق شدن. فرد مبتلا به صرع ۱۹ برابر بیشتر از هر فرد دیگری احتمال دارد هنگام شنا کردن غرق شود چرا که ممکن است هر آن کنترل خود را از دست داده و نتواند به شنا کردن ادامه دهد.
- تصادف. همانطور که گفته شد، تشنج موجب از بین رفتن کنترل میشود به همین دلیل بهتر است فردی که به بیماری صرع مبتلا است رانندگی نکند.
- بارداری. تشنج در دوران بارداری هم برای مادر خطرناک است هم برای کودک. این مساله ممکن است موجب شود کودک نیز به صرع مبتلا شود. بنابراین اگر به بیماری صرع مبتلا هستید پیش از اینکه بخواهید برای بارداری اقدام کنید با پزشک خود مشورت کنید تا شرایط شما را سنجیده و بهترین پیشنهادات را برای داشتن دوران بارداری بدون خطر ارائه دهد.
- مشکلات روحی. برای افرادی که به بیماری صرع مبتلا هستند احتمال اینکه به بیماریهای روحی همانند افسردگی، اضطراب و رفتارهای خطرناک مبتلا شوند بیشتر است. بنابراین اگر فردی از اطرافیان شما به بیماری صرع مبتلا است شاید بهتر باشد او را ترغیب کنید برای کنترل روح و روان خود به روانشناس یا مشاور مراجعه کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر خودتان یا یکی از افراد اطرافتان یکی از علائم زیر را داشت خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید:
- تشنج بیش از پنج دقیقه رخ دهد.
- مشکلات تنفسی و هوشیاری فرد پس از توقف تشنج ادامه داشته باشد.
- تشنج دوم خیلی سریع رخ دهد.
- فرد تب بالایی داشته باشد.
- فرد بسیار خسته و بیحال باشد.
- فردی که تشنج یا هر یک از علائم گفته شده را تجربه میکند باردار بوده یا به دیابت مبتلا باشد.
- در اثر تشنج آسیب دیده باشد. (فرد ممکن است دچار بیهوشی شده و به سرش ضربه وارد شود.)
به طور کلی، تشنج چیزی نیست که بخواهید بدون مراجعه به پزشک از کنارش بگذرید. تشنج هر دلیلی داشته باشد باید سریع تشخیص داده شده و نسبت به رفع آن اقدام شود.
اگر فردی دچار تشنج شد چه کاری انجام دهیم؟
اصلیترین نکتهای که شما باید درباره تشنج و بیماری صرع بدانید این است که چطور زمانی که فرد دچار تشنج میشود به او کمک کنید:
- اطراف فرد تجمع نکنید، فردی که در حال تشنج است نیاز به اکسیژن بیشتری دارد بنابراین بهتر است افرادی که دور او جمع شدهاند را دور کنید.
- همچنین اگر فرد هنگام غذا خوردن دچار تشنج شود بسیار مهم است تنفس او را چک کنید چرا که ممکن است غذا راه تنفس فرد را گرفته باشد.
- سعی نکنید فرد را تحت کنترل بگیرید یا به زور بنشانید. فردی که دچار تشنج میشود کنترل حرکات خود را ندارد و این ممکن است برایتان خطرناک باشد.
- اشیاء تیز را از اطراف وی جمع کنید.
- اگر فرد روی زمین افتاده است سعی کنید او را به آرامی به یک سمت بخوابانید تا بهتر تنفس کند.
- زمانی که تشنج شروع میشود بلافاصله ساعتتان را نگاه کنید، دانستن اینکه تشنج چه مدت طول کشیده است میتواند به تشخیص پزشک کمک کند.
- سعی نکنید چیزی در دهان فرد بگذارید. برخی بر این باورند که تشنج ممکن است موجب گاز گرفتن زبان شود، اما مشکل بزرگتر زمانیست که شما برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی چیزی در دهان فرد میگذارد، با این کار ممکن است به دندانهای او آسیب برسانید.
- حتما با اورژانس تماس بگیرید.
اگر تشنج منجر به بیهوشی یا غش کردن نشد، میتوانید تا پایان تحرک بدن فرد صبر کرده و سپس او را به بیمارستان منتقل کنید.
سخن پایانی
بیماری صرع ممکن است خطراتی را برای فرد بهمراه داشته باشد بنابراین کنترل آن امری ضروری است. بدون مراجعه به پزشک نمیتوانید تشنج و مشکلات بیماری صرع را کنترل کنید. بنابراین به محضی که هر یک از علائم گفته شده را مشاهده کردید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید تا بهتر شما را نسبت به بیماری احتمالی که دارید آگاه کرده و روشهای درمان آن را پیشنهاد کند.
منابع: webmd ، mayoclinic