درد پاشنه پا، خصوصاً اگر زمانی دراز به طول انجامد، میتواند نشانهای از خار پاشنه باشد. خار پاشنه پا (Heel spur) یک برآمدگی استخوانیمانند در پاشنهی پا است که عمدتاً از تهنشین شدن کلسیم به وجود میآید. همیشه خار پاشنه با درد همراه نیست، اما کم نیستند مواردی که موجب بروز درد میشوند. در ادامه در مورد علائم خار پاشنه، علل آن و همچنین راهکارهای درمانی این عارضه بحث خواهیم کرد.
علائم خار پاشنه چیستند؟
خار پاشنه همواره با علامت همراه نیست. بسیاری از کسانی که از طریق عکسبرداری مشخص میشود که به این عارضه دچار هستند هیچ علامتی را مشاهده نمیکنند. اما در کل مهمترین علائم خار پاشنه یکی درد است و دیگری التهاب. درد ناشی از خار، دردی است بهمانند فرورفتن چاقو در پاشنهی پا. این درد عمدتاً زمانی زیاد است که بیمار مدتی ساکن بوده و سپس بهیکباره آغاز به حرکت کرده است. به همین دلیل صبحها هنگامی که بیمار از رختخواب برمیخیزد و قصد حرکتکردن میکند، با اولین قدم درد را در قسمت پاشنهی پای خود احساس میکند.
گاه حتی برآمدگی پاشنه نیز قابل مشاهده است و یا آن که بیمار با لمس پاشنهی پای خود در آن قسمت احساس گرمی میکند.
با این حال تشخیص خارِ پاشنه کار سادهای نیست چراکه علائم آن شبیه به سایر عارضههای مربوط به پاشنه پا و قوس پا هستند. بهترین روش برای تشخیص این عارضه استفاده از اشعه ایکس و سایر روشهای تصویربرداری پزشکی است.
علت خار پاشنه چیست؟
این عارضه مستقیماً ناشی از کشیدگی طولانیمدت رباط پا و فشار روی عضلات است. کشیدگی رباط موجب کشآمدن و فشار زیاد روی بافتهای نرم پا شده و در نهایت فرسودگی آنها را در پی دارد. گفتنی است که خار پاشنه موردی نیست که ناگهانی رخ دهد بلکه بهتدریج اتفاق میافتد. کسانی که در پاشنهشان احساس درد میکنند و آن را نادیده میگیرند راه را برای بروز خارِ پاشنه باز میکنند. ضمناً افرادی که از کفشهای غیراستاندارد و نامناسب استفاده میکنند نیز در معرض خطر ابتلا به این عارضه هستند.
چاقی، افزایش سن، دیابت، ورزشهایی که به پرش و فرودآمدن روی پا متکی هستند و همچنین ایستادن طولانیمدت نیز از عوامل خطر این عارضه هستند.
در ضمن بیش از نیمی از افرادی که به خارِ پاشنه مبتلا هستند به فاسئیت پلانتار نیز مبتلا بودهاند. در ادامه در مورد چیستی فاسئیت پلانتار توضیح خواهیم داد.
فاسئیت پلانتار چیست و چه تفاوتی با خار پاشنه دارد؟
فاشیا پلانتار یک عضو در زیر پا است که پاشنه را به انگشتان متصل میکند و قوس پا را پدید میآورد. اما عارضهی فاسئیت پلانتار در واقع التهاب همین عضو از پا است که در اغلب موارد با درد همراه است. علت اصلی این عارضه نیز ضربه و فشار است. اما خارِ پاشنه در واقع یک برآمدگی استخوانی در قسمت پایینی پاشنه است و عمدتاً طول آن نیز بیشتر از نیم اینچ نیست.
التهاب فاشیا پلانتار رفتهرفته و در طی زمان از بین میرود اما خارِ پاشنه تقریباً موردی دائمی است، مگر آن که به جراحی نیاز پیدا کند.
درمان خار پاشنه به چه صورت است؟
در اغلب موارد برای درمان این عارضه نیازی به جراحی نیست. میتوان گفت که صرفاً ۱۰ درصد از افراد مبتلا به خارِ پاشنه برای رهایی از این عارضه نیاز به جراحی دارند، مابقی از طریق روشهای مختلفی که پزشک تجویز میکند میتوانند از این عارضه رهایی یابند. عمدتاً از روشهای زیر برای درمان این عارضه استفاده میشود:
- استفاده از یخ
- تزریق کورتیکواستروئید
- کفش و کمربندهای ارتوپدی
- داروهای مسکن
- داروهای ضد التهاب
- تمرینات فیزیوتراپی
البته که این موارد عمدتاً برای کاهش شدت علائم به کار گرفته میشوند. مثلاً تزریق کورتیکواستروئید موجب کاهش التهاب و درد میشود، اما همین ترزیق نیز به طور نامحدود قابل استفاده نیست. تزریق زیاد کورتیکواستروئید خطر پارگی تاندون را افزیش میدهد.
استفاده از یخ یا کمپرس سرد نیز برای کاهش درد و تورم مفید است. پزشک اگر تشخیص دهد که کفش ارتوپدی نیز میتواند مناسب باشد احتمالاً استفاده از آن را نیز تجویز کند. مصرف پروفن، استامینفن و آسپرین نیز برای کاهش درد توسط پزشک تجویز میشوند.
برای حرکات کششی نیز بهتر است بیمار به نزد فیزیوتراپ برود تا متخصص فیزیوتراپی از طریق تمرینات فیزیوتراپی اقدام به درمان عارضه کند. اگر به هر دلیلی امکان مراجعه به فیزیوتراپ نیست، حرکت کششی زیر میتواند برای بهبود وضعیت خارِ پاشنه مفید باشد:
پیشگیری از خار پاشنه چگونه است؟
برای پیشگیری از بروز خار پاشنه میتوان کارهای زیر را انجام داد:
- استفاده از کفش مناسب
- راهرفتن صحیح (عدم فشار روی یک پا)
- کاهش وزن
سخن آخر
خارِ پاشنه یک برآمدگی استخوانی است که در برخی موارد موجب بروز درد و التهاب میشود. در موارد معدودی این عارضه نیاز به جراحی دارد و در بسیاری موارد با استفاده از روشهای معمولی قابل درمان است.
در آخر گفتنی است که آنچه که در این نوشتار آمد صرفاً برای افزایش آگاهی شما از این عارضه بود. برای تشخیص و درمان این عارضه باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
منابع: healthline1 | healthline2 | medicalnewstoday
