علت سر صاف نوزاد چیست و چگونه می‌توان آن را رفع کرد؟

نوزادان با سری نرم وارد این جهان می‌شوند و به همین سبب اندکی فشار کافی است تا سر آن‌ها شکل‌های دیگری به خود گیرد. گاه حتی فشار دیواره‌های کانالی که از آن به دنیا می‌آیند موجب می‌شود سر نوزاد دراز و یا قوسی شود. اما موردی که در ارتباط با نرمی سر نوزاد وجود دارد و در این نوشتار در باب آن بحث خواهیم کرد، سر صاف نوزاد است. این مورد را اصطلاحاً پلاژیوسفالی یا سندرم سر صاف نوزاد می‌نامند. پلاژیوسفالی امر خطرناکی نیست و به مغز آسیب نمی‌رساند. افزون بر این به جراحی هم نیاز ندارد بلکه با استفاده از یک سری کارهای معمولی می‌توان آن را رفع کرد.

علائم سر صاف نوزاد

سندرم سر صاف نوزاد عموماً به راحتی برای والدین قابل تشخیص است. عمدتاً پشت سر نوزاد در چنین وضعیتی صاف شده و از موی کم‌تری نیز برخوردار است. البته در موارد شدید‌تر ممکن است پیشانی نوزاد نیز برآمده و ناهموار باشد و حتی اگر علت مشکل، کژگردنی یا تورتیکولی باشد ممکن است فک و گردن و صورت نیز ناهموار باشند.

علت سر صاف نوزاد

شایع‌ترین علت سندرم سر صاف نوزاد موقعیت خواب نوزاد است. از آن‌جا که نوزادان برای ساعات زیادی می‌خوابند، و این خوابیدن‌شان نیز به پشت سر است، ممکن است پشت سرشان- با توجه به نرمی سر- صاف شود. در دنیای امروز که نوزادان را گاه در ماشین و کالسکه می‌خوابانند به وجود آمدن این مشکل محتمل‌تر است. گفتنی است که نوزادان نارس نسبت به نوزادان معمولی بیش‌تر در معرض دچار شدن به این مشکل هستند چراکه سرشان نرم‌تر از سایر نوزادان است.

بیشتر بدانید زردی نوزاد چیست؟

جالب است بدانید که گاه سر برخی نوزادان حتی پیش از تولد صاف می‌شود. این امر عمدتاً به سبب فشارهایی ست که از سوی لگن مادر بر جمجمه‌ی نوزاد وارد می‌آید. هم‌چنین نوزادان دوقلو نیز ممکن است در رحم به هم فشار آورند و صافی جمجمه را سبب شوند. نوزادانی که درون رحم موقعیتی تنگ داشته‌اند محتمل است که به تورتیکولی یا کژگردنی دچار شوند.

توضیح آن که نوزادانی که در درون رحم موقعیتی تنگ و پرفشار داشته‌اند به تدریج کارشان سخت می‌شود که گردن‌شان را تکان دهند و همین امر موجب می‌شود که کم‌کم به این وضعیت عادت کنند و حتی به هنگام دراز کشیدن نیز خیلی گردن‌شان را تکان نمی‌دهند. این کم‌بودن حرکت سر در نوزادان می‌تواند رفته‌رفته موجب کژگردنی شود و حتی سر صاف را به همراه داشته باشد، چرا که مدت‌زمانی طولانی به یک سمت سر فشار می‌آید و احتمال صاف‌شدن آن زیاد می‎شود.

درمان سر صاف نوزاد

گفته شد که این مشکل نیاز به جراحی ندارد و با انجام یک سری کارهای معمولی می‌توان آن را رفع کرد. این کارها عبارت اند از:

۱- هنگامی که نوزاد خواب است، موقعیت سر او را تغییر دهید

زمانی که نوزادتان خوابیده هیچ اشکالی ندارد اگر موقعیت سر او را تغییر دهید. کلاً اجازه ندهید که سر نوزادتان برای مدتی طولانی یک موقعیت داشته باشد و فقط روی یک نقطه فشار وجود داشته باشد. اگر سر نوزادتان صاف است کلاً اجازه ندهید روی قسمت صاف سر بخوابد.

همچنین به هنگام خواباندن نوزاد در گهواره به این موضوع دقت کنید که سر نوزاد در چه وضعیتی است. ازآن‌جا که اکثر مادران راست‌دست هستند نوزادشان را با طوری در گهواره قرار می‌دهند که سرشان به سمت چپ متمایل است. باید به این عادت دقت کنید و از این پس اجازه ندهید که سر کودک صرفاً به یک سمت باشد.

۲- نوزادتان را بیش‌تر در آغوش بگیرید

سعی کنید مدت‌زمانی که نوزاد در گهواره، کالسکه و ماشین دراز می‌کشد را کم کنید. همین موارد هستند که می‌توانند یا موجب بروز سندرم سر صاف نوزاد شوند و یا آن که آن را افزایش دهند. بهتر است زمانی که در خانه هستید و نوزاد بیدار است اجازه ندهید خیلی دراز بکشد بلکه او را در آغوش بگیرید. زمانی که در بیرون از منزل هستید نیز نوزاد را تمام و کمال در کالسکه یا در ماشین درازکش نکنید بلکه او را در آغوش بگیرید و کلاً اجازه ندهید که یک سطح سفت به سرِ نرمِ او فشار زیاد و طولانی‌مدتی وارد کند.

بیشتر بدانید بیماری ام اس چیست؟

۳- گاهی نوزاد را رو به شکم بخوابانید

همیشه نباید پشت کودک رو به زمین باشد، بلکه گاه می‌توانید زمانی که نوزاد بیدار است او را رو به شکم بخوابانید. این وضعیت موجب می‌شود که اولاً فشاری به سر کودک وارد نیاید و ثانیاً کودک دنیا را از نگاهی دیگر  ببیند و با محیط اطراف با دیدگاهی متفاوت آشناتر شود. افزون بر این دو مورد، در چنین وضعیتی عضلات گردن کودک محکم‌تر می‌شوند.

مراجعه به پزشک و استفاده از تجربیات و دانش فیزیوتراپ

مدتی این کارها را انجام دهید و اگر دیدید که سودی حاصل نشد به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است شما و نوزادتان را به فیزیوتراپ معرفی کند. فیزیوتراپ می‌تواند با استفاده از دانش و تجربه‌ی خود در این زمینه و با استفاده از حرکات کششی موجب بهتر شدن وضعیت نوزاد شود. درصورتی که فیزیوتراپ نیز نتواند کاری از پیش ببرد ممکن است پزشک از کلاه مخصوص سر نوزاد استفاده کند. البته این کلاه‌ها ممکن است برای همه مناسب نباشند اما می‌توانند گزینه‌هایی مناسب برای نوزادان چهار تا دوازده‌ماهه‌ای باشند که به کژگردنی مبتلا هستند.

سخن آخر

سر صاف نوزاد موجب کاهش روند رشد مغزی نمی‌شود و هیچ آسیبی هم به مغز وارد نمی‌کند. اما چه بهتر که از همان دوران کودکی با استفاده از روش‌هایی که در بالا گفته شد برای پیشگیری از این وضعیت و یا درمان و رفع آن اقدام کنید و اجازه ندهید که به سبب نرمی سر نوزادتان صافی در قسمت‌هایی از سر او نمایان شود.

منابع: childrenshospital | kidshealth