اگرچه اغلب مواقع سردرد برای ما فقط معنای سردرد دارد اما دلایل بوجود آمدن سردردها با یکدیگر متفاوتند. لازم است بدانیم کدام سردردها ممکن است در اثر خستگی روزانه بوجود آمده باشند و کدام نوع سردرد ممکن است خطرناک بوده و نیاز به مراجعه به پزشک دارد. بنابراین شناخت انواع سردرد می‌تواند به ما در این مسیر کمک کند.
بدون تردید همه افراد هرزگاهی سردرد را تجربه می‌کنند، و همینطور اغلب آن‌ها اولین کاری که برای درمان سردرد انجام می‌دهند خوردن قرص مسکن است. هرچند در بیشتر مواقع این قرص سردرد را التیام می‌بخشد اما اگر این سردرد تکرار شونده و شدید و یا طولانی بود نمی‌توان همیشه با مسکن آن را درمان کرد و باید به دنبال دلیل و نوع سردردتان باشید. همینطور اینکه کدام نقطه از سرتان دچار درد شده است نیز به تشخیص انواع سردرد کمک می‌کند. برخی از انواع سردرد همچنین نیاز به درمان با داروهای خاص دارد. بنابراین اگر هنگام سردرد هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید بهتر است به پزشک مراجعه کنید:
- خارش
- تهوع
- سردرگمی و سرگیجه
- تب بالای ۳۸ درجه
- گرفتگی گردن
- از دست دادن تحرک یا تار شدن بینایی
- لکنت زبان
- شدت زیاد درد به طوری که آن را بدترین سردرد عمرتان تشخیص دهید
شناخت انواع سردرد و راه حل التیام و درمان سردردها
جالب است که بدانیدانواع سردردهایی را که اغلب فقط یک سردرد معمولی می‌دانیم به ۱۵۰ نوع مختلف دسته بندی می‌شوند که به طور کلی در دو دسته سردرد اولیه و سردرد ثانویه قرار می‌گیرند.
سردردهای اولیه
سردردهای اولیه به انواع سردرد گفته می‌شود که در اثر شرایط و دلیل دیگری رخ نمی‌دهند بلکه خودشان علت به وجود آمدن درد هستند. نمونه بارز آن سردردهای میگرنی است. در ادامه انواع سردرد اولیه که معمول‌تر و شناخته شده‌تر هستند را معرفی می‌کنیم.
-
سردرد تنشی
سردرد تنشی از جمله انواع سردرد اولیه است که اغلب افراد آن را تجربه می‌کنند. در این نوع سردرد معمولا درد در دو طرف سر احساس می‌شود. دردی که اغلب مواقع میزان شدت آن ثابت است. سایر علائم سردرد تنشی شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس درد در صورت، پیشانی، گردن و شانه‌ها
- احساس فشار پشت چشم‌ها
- حساسیت به نور و صدا
این نوع سردرد معمولا از ۳۰ دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد و شدت آن از فردی تا فرد دیگر یا تحت شرایط مختلف می‌تواند متفاوت باشد اما به ندرت ممکن است این نوع سردرد مانع انجام کارهای روزانه فرد شود.
علت اصلی بوجود آمدن سردرد تنشی کاملا مشخص نیست اما مواردی نظیر استرس، اضطراب و افسردگی می‌توانند محرک آن باشند. از دیگر دلایل بوجود آمدن این نوع سردرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم آبی بدن
- سر و صدا
- کم تحرکی
- کم خوابی
- حالت نامناسب بدن (هنگام نشستن یا راه رفتن، یا حتی نگاه کردن ممتد به تلفن همراه)
- تغذیه نامناسب
- خستگی چشم
این نوع سردرد را می‌توان به راحتی با مسکن‌های OTC از جمله ایبوپروفن، استامینوفن و آسپرین التیام بخشید. اما اگر چنین سردردی بیش از ۱۵ روز در ماه رخ رخ دهد بهتر است به پزشک مراجعه کنید. هرچند با تغییر سبک زندگی شاید بتوانید این نوع سردرد را کاهش دهید چرا که ممکن است علت تکرار سردرد تنشی سبک نادرست زندگی شما باشد:
- به اندازه کافی بخوابید.
- به طور مرتب ورزش کنید و حرکات کششی انجام دهید.
- هنگام نشستن یا ایستادن به حالت بدن خود دقت کنید و سعی کنید پشتتان را کاملا صاف نگه داشته و سرتان را به پایین نیندازید.
- به چشم پزشک مراجعه کنید شاید چشمان شما ضعیف شده باشد.
- سعی کنید استرس، اضطراب و یا افسردگی خود را تحت کنترل بگیرید. اگر نیاز است برای این موارد نیز به پزشک مراجعه کنید.
- گاهی مواقع طب سوزنی نیز می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
-
میگرن
همه با نام این نوع سردرد آشنا هستند و آن را می‌شناسند. میگرن یکی دیگر از انواع سردرد اولیه است که بدون هیچ دلیل جانبی رخ می‌دهد. فردی که دچار میگرن است اغلب مواقع درد شدیدی در یک سمت از سر خود احساس می‌کند. فرد ممکن است به نور، صدا و بو حساس باشد و حالت تهوع نیز داشته باشد. درد میگرن ممکن است پالسی یا تپنده باشد و تا چند روز نیز طول بکشد. میگرن ممکن است حتی موجب شود شما نتوانید بسیاری از کارهای معمول روزانه‌تان را انجام دهید.
سردرد میگرن اغلب تکرار شونده است و فرد ممکن است در طول هفته چند بار این درد را تجربه کند برخی دیگر شاید فقط یکبار در سال میگرن را تجربه کنند. میگرن سن و سال خاصی ندارد اما معمولا سه برابر در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد.
اگر چه علت اصلی بوجود آمدن سردرد میگرن نیز کاملا مشخص نیست اما می‌تواند یک بیماری ارثی باشد که در یک خانواده رخ می‌دهد. هرچند سردرد میگرن ممکن است در افرادی که بیماری‌های دیگری از جمله افسردگی یا بیماری صرع دارند نیز رخ دهد. سایر مواردی که می‌تواند موجب تحریک سردرد میگرن شود شامل موارد زیر می‌شود:
- استرس و اضطراب
- خواب بی کیفیت یا کم خوابی (بد نیست بدانید چطور می‌توانید خواب باکیفیتی داشته باشید)
- تغییرات هورمونی
- کم آبی بدن (درباره فواید نوشیدن آب بیشتر بدانید)
- غذا نخوردن
- برخی از غذاها یا داروها
- نور شدید یا سر و صدای زیاد
برای التیام سردرد میگرنی نیز می‌توانید از مسکن‌هایی نظیر ایبوپروفن یا آسپرین استفاده کنید. اما پزشک می‌تواند داروهای بهتری برای کاهش این نوع درد و بخصوص علائمی همانند تهوع برایتان تجویز کند. اما بدون تجویز پزشک هیچ داروی پیشنهادی دیگری را مصرف نکنید. در عوض، برای کاهش حمله میگرن می‌توانید کارهای زیر را امتحان کنید:
- در اتاقی تاریک و ساکت استراحت کنید.
- یخ یا پارچه سرد روی پیشانی خود قرار دهید.
- آب زیاد بنوشید.
-
سردرد خوشه‌ای
سردرد خوشه‌ای از جمله انواع سردرد تکرار شونده و سخت است که شش برابر در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد. این نوع سردرد با سوزش یا درد ممتد در پشت یا اطراف یکی از چشم‌ها احساس می‌شود. علائم دیگر سردرد خوشه‌ای شامل موارد زیر می‌شود:
- آبریزش چشم
- ورم پلک
- بینی کیپ شده یا آبریزش شدید بینی
- حساسیت به نور و صدا
- پریشانی و بیقراری
سردرد خوشه‌ای ناگهانی رخ می‌دهد و بین ۱۵ دقیقه تا ۳ ساعت به طول می‌انجامد. اما افراد ممکن است حتی تا هشت بار در طول روز چنین سردردی را تجربه کنند. تکرار سردرد خوشه‌ای در طول روزهای آتی در یک ساعت خاص رخ خواهد داد که اغلب اوقات چند ساعت پس از خواب شبانه است. شاید علائم این نوع سردرد شبیه به زکام یا حساسیت فصلی باشد اما بهتر است افرادی که چنین سردردی را زیاد تجربه می‌کنند به پزشک مراجعه کنند. اگرچه علت اصلی بوجود آمدن این نوع سردرد مشخص نیست اما بیشتر افراد سیگاری با چنین سردردی مواجه می‌شوند.
-
سردردهای فعالیتی
همانطور که از نامش پیداست، این نوع سردرد بیشتر در اثر فعالیت فیزیکی شدید رخ می‌دهد و می‌تواند با موارد زیر تحریک شود:
- دویدن
- پریدن
- وزنه برداری
- رابطه جنسی
- سرفه یا عطسه شدید
این نوع سردردها اغلب کوتاه مدت هستند اما ممکن است در برخی افراد گاهی تا ۲ روز طول بکشد. احتما بروز چنین سردردی در افرادی که شخصی از خانواده‌شان دچار میگرن بوده‌اند بیشتر است. این نوع سردرد که ممکن است با فعالیت ورزشی رخ دهد با مسکن قابل درمان است. اما در صورتیکه بیش از اندازه و بدون هیچگونه فعالیتی چنین سردردی داشتید بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
-
سردرد Hypnic
سردرد هیپنیک از جمله انواع سردرد است که به ندرت رخ می‌دهد و رخ دادن آن نیز بسیار به شرایط سنی فرد بستگی دارد. اغلب افراد برای اولین بار چنین سردردی را در دهه ۵۰ زندگی خود تجربه می‌کنند به همین دلیل احتمال اینکه چنین سردردی در افراد مسن رخ بدهد بیشتر است. این نوع سردرد را سردرد آلارمی نیز می‌نامند چرا که اغلب در طول شب رخ می‌دهد و همانند آلارم ساعت فرد را از خواب بیدار می‌کند. در این نوع سردرد معمولا درد در دو طرف سر احساس می‌شود و ممکن است تا ۳ ساعت طول بکشد. در این بین احتمال اینکه حالت تهوع داشته باشد و به نور و صدا حساس شود نیز وجود دارد.
علت بوجود آمدن این نوع سردرد مشخص نیست و همچنین هنوز محرکی برای آن نامبرده نشده است. اما معمولا مصرف قهوه می‌تواند تا حدودی این نوع سردرد را التیام بخشد.
سردردهای ثانوی
سردردهای ثانوی به انواع سردرد گفته می‌شود که خود علت یا علائم بیماری یا مشکلات دیگر هستند. این موارد ممکن است ضربه وارد شدن به سر باشد یا مصرف دارویی که منجر به سردرد شده است.
-
سردرد در اثر مصرف دارو
به این نوع سردرد MOH یا Medication Overuse Headache گفته می‌شود. یعنی سردردی که در اثر مصرف بیش از حد دارو رخ داده باشد. MOH می‌تواند سردردی باشد که چند روز به طول می‌انجامد و علائمی شبیه به سردرد میگرن یا تنشی دارد. این نوع سردرد می‌تواند پاسخ بدن به مصرف مسکن باشد که معمولا پس از مصرف آن بوجود می‌آید. اغلب مواقع MOH در اثر مصرف بیش از ۱۵ مسکن در طول ماه رخ می‌دهد. داروهای دیگری که می‌توانند منجر به چنین سردردی شوند:
- مواد مخدر
- استامینوفن
- Triptans
- آسپیرین و ایبوپروفن
از آنجایی که سردرد MOH در اثر مصرف بیش از حد مسکن برای درمان انواع سردرد رخ می‌دهد، تنها راه جلوگیری یا درمان آن متوقف کردن مصرف دارو است. هرچند لازم است نوع دارویی که ممکن است منجر به سردرد MOH شود شناخته شده و با تجویز پزشک خوردن آن متوقف گردد.
-
سردرد سینوسی
سردرد سینوسی نیز یکی از علائم سینوزیت است که خود نتیجه آلرژی یا عفونت است. سردرد سینوسی اغلب با درد اطراف چشم، روی گونه‌ها و پیشانی همراه است که با حرکت فرد شدت درد بیشتر می‌شود و ممکن است به مرور زمان به درد دندان و فک نیز منجر شود. این نوع سردرد با آبریزش بینی به رنگ سبز یا زرد همراه است. سایر علائم آن شامل گرفتگی بینی و راه تنفسی، تب، تهوع و حساسیت به نور و صدا می‌شود. معمولا سردرد سینوسی به ندرت رخ می‌دهد و اگر علائم آن با آبریزش بینی همراه نباشد می‌تواند میگرن باشد.
اگرچه سردرد سینوسی را نیز می‌توانید با مسکن درمان کنید اما بهتر است برای درمان کامل به پزشک مراجعه کنید چرا که به احتمال زیاد نیاز به آنتی بیوتیک خواهید داشت تا عفونت موجود در سینوس‌ها که منجر به چنین سردردی می‌شوند از بین برود. اگر این نوع سردرد با عطسه و آبریزش بینی همراه بود می‌توانید از آنتی هیستامین برای از بین بردن این حساسیت استفاده کنید.
-
سردردهای مرتبط با مصرف کافئین
شاید برایتان جالب باشد همانطور که مصرف بیش از حد مسکن می‌تواند خود منجر به سردرد شود، مصرف بیش از حد کافئین و قهوه نیز چنین تاثیر مخربی خواهد داشت. معمولا مصرف بیش از ۴۰۰ میلی گرم یا ۴ فنجان قهوه در طول روز منجر به بروز این نوع سردرد می‌شود. بنابراین اگر برای تمرکز کردن و رفع خستگی نیاز به مصرف کافئین دارید میزان آن را تحت کنترل خود قرار دهید چرا که نه تنها می‌تواند اعتیادآور باشد بلکه منجر به سردرد نیز می‌شود. در این صورت باید برای رفع سردردهای خود مصرف کافئین را کم کرده یا متوقف کنید که خود علائمی همانند خستگی، خواب آلودگی و حتی بیقراری بهمراه خواهد داشت.
کاهش مصرف قهوه در افرادی که به میگرن دچار هستند نیز پیشنهاد می‌شود.
-
سردردهایی که در اثر ضربه به سر ایجاد می‌شوند
معمولا افرادی که به ورزش‌های رزمی می‌پردازند ممکن است با چنین سردردی مواجه شوند چرا که احتمال ضربه خوردن به سرشان بیشتر است. این نوع سردرد معمولا خیلی سریع پس از ضربه خوردن سر رخ خواهد داد و می‌تواند علائمی همانند میگرن و سردرد تنشی داشته باشد اما اغلب مواقع با خوردن مسکن برطرف می‌شود. اما اگر فردی که ضربه به سرش وارد شده است با مصرف مسکن یا استراحت نتوانست سردرد خود را التیام بخشد یا حتی به مرور زمان متوجه شدت سردرد خود شد باید خیلی سریع به پزشک مراجعه کند.
بهتر است با مشاهده هر یک از علائم زیر، بخصوص پس از وارد شدن ضربه به سر فرد، با آمبولانس تماس بگیرید:
- بیهوشی
- تشنج
- استفراغ
- ضعف حافظه (فرد نمی‌داند کجاست یا چه اتفاقی رخ داده است)
- گیج بودن
- مشکلات بینایی و شنوایی
سردردهای پس از ضربه یا تصادف ممکن است چند ماه بعد بروز دهد که در این صورت تشخیص آن ممکن است دشوار باشد. بنابراین شاید بهتر باشد پس از تصادف یا هر ضربه‌ای به سرتان پیش از بوجود آمدن سردرد به پزشک مراجعه کنید تا اگر مشکلی وجود دارد چند ماه بعد با سردرد خود را نشان ندهد و تشخیص را سخت‌تر نکند.
-
سردردهای هورمونی
زنان هدف اصلی این نوع سردرد هستند که اغلب ممکن است آن را هنگام قاعدگی احساس کنند. یائسگی، قرص‌های ضد بارداری، و بارداری همه به روی سطح هورمون استروژن فرد تاثیرگذار است که این مساله می‌تواند به سردرد ختم شود. این نوع سردرد نیز با قرص‌های مسکن ناپروکسن یا داروهایی که پزشک تجویز می‌کند درمان می‌شود. همچنین انجام فعالیت‌های ریلکسی همانند یوگا نیز می‌تواند به درمان این نوع سردرد کمک کند.
پیشنهاداتی برای درمان سردرد
از آنجایی که انواع سردرد متفاوت است نمی‌توان همه را یکسان درمان کرد. پیش از هرچیزی پیشنهاد من به شما این است که:
- داروهای مصرفی خودتان را به دیگران پیشنهاد نکنید. اینکه یک داروی مسکن بتواند سردرد من را درمان کند دلیل به تجویز آن به فرد دیگری نمی‌شود. باید نوع سردرد را تشخیص دهید تا بتوانید نسبت به مصرف مسکن اقدام کنید. هرچند یکبار مصرف یک داروی مسکن هیچ خطری بهمراه نخواهد داشت اما پنهان شدن دردی که ممکن است جدی‌تر از یک سردرد معمولی باشد خطرناک است.
- اگر سردردهایتان تمامی ندارند به پزشک مراجعه کنید. هر نوع سردردی ممکن است از فردی با فرد دیگر متفاوت باشد و گاهی لازم است پزشک با تشخیص علمی خود به شما بگوید چه سبک زندگی یا رژیم غذایی یا حتی دارویی برای التیام درد شما مناسب است.
- به طور کلی سردرد را جدی بگیرید. هرچند نیازی نیست با هر بار سردرد شدن اضطراب وجود یک بیماری لاعلاج را داشته باشید اما اگر شدت و مدت سردرد شما بیشتر شد به طوری که موجب شد نتوانید کارهای روزانه خود را انجام دهید بهتر است با پزشک مشورت کنید.
- همه ما با سردرد مواجه می‌شویم، مصرف مسکن برای درمان سردرد کاریست که اغلب ما انجام می‌دهیم. اما برخی از انواع سردردها نیاز به درمان جدی‌تری دارند باید بتوانید این نوع سردردها را در خود یا اطرافیانتان تشخیص دهید و نسبت به درمان آن با مراجعه به پزشک اقدام کنید.
منابع: medicalnewstoday ، healthline
