علائم کبد چرب ؛ کبد چرب چه علائمی دارد و چگونه تشخیص داده می‌شود؟

کبد دومین عضو بزرگ بدن است و کارهای مهمی از جمله پردازش هرآن‌چه که می‌خوریم و هم‌چنین تصفیه‌ی خون از مواد مضر را بر عهده دارد. این عضو بدن به طور معمولی دارای مقداری چربی است، اما زمانی که چربی موجود در آن بیش از اندازه می‌شود اصطلاحاً گفته می‌شود کبد چرب شده است. کبد چرب در بسیاری موارد دارای علامت خاصی نیست، اما با این حال با پیشرفت آن برخی علائم بروز می‌کنند. این نوشتار بر روی معرفی علائم کبد چرب تمرکز دارد، هر چند که مروری بر علل کبد چرب و روش‌های درمان آن نیز خواهیم داشت.

کبد چرب غیرالکلی و کبد چرب الکلی

دو نوع کلی کبد چرب وجود دارد که به‌واسطه‌ی ارتباط‌شان با الکل، یکی از آن‌ها کبد چرب غیرالکلی نام دارد و دیگری کبد چرب الکلی.

کبد چرب الکلی به طور مستقیم ناشی از مصرف زیاد الکل است و بنابراین در صورتی‌که مصرف الکل قطع شود به تدریج درصد چربی کبد نیز ‌کم‌تر شده و بیماری بهبود می‌یابد. گفته می‌شود حول و حوش ۶ هفته قطع مصرف الکل کافی است تا کبد چرب الکلی تقریباً از بین برود، اما در صورت ادامه‌ی مصرف الکل اوضاع کبد بدتر شده و راه برای بروز بیماری‌های دیگر از جمله سیروز کبدی و حتی سرطان کبد باز می‌شود.

اما کبد چرب غیر الکلی ناشی از موارد مختلفی است و نه صرفاً الکل. این نوع از کبد چرب که در این نوشتار تمرکزمان بیش‌تر بر روی آن است زمانی ایجاد می‌شود که کبد به دلایلی قادر به تجزیه‌ی چربی‌ها به طور کافی نیست و رفته‌رفته خودِ کبد چرب می‌شود. گفته شد که کبد معمولاً به طور طبیعی دارای مقداری چربی است، اما زمانی که این میزان چربی بیش از ۵ درصد وزن کبد را شامل شود گفته می‌شود که کبد چرب غیر الکلی (NAFD) بروز کرده است.

علائم کبد چرب

گفته شد که در بسیاری از موارد، کبد چرب نشانه‌ی خاصی ندارد اما با این حال تحقیقات نشان از آن دارند که ۲۰ درصد کسانی که به کبد چرب مبتلا می‌شوند به‌تدریج اوضاع‌شان بدتر می‌شود و علائم کبد چرب را نیز تجربه می‌کنند. در چنین شرایطی، یکی از نشانه های کبد چرب که ممکن است خیلی سریع بروز کند احساس درد در ناحیه شکم است. در صورتی که برای چند روزی ناراحتی شکمی را تجربه کردید نباید آن را نادیده بگیرید بلکه باید در سریع‌ترین زمان به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی ناراحتی شکمی تشخیص داده شود.

علاوه بر ناراحتی شکمی، کبد چرب در صورتی‌که پیشرفت کند می‌تواند موجب التهاب کبد شود و بنابراین علائم زیر ممکن است بروز یابند:

• اشتهای کم
• کاهش وزن
• ضعف فیزیکی
• خستگی
• گیجی
• زردی پوست و چشم (یرقان)

در کنار این علائم، می‌توان سؤهاضمه را یکی از اصلی‌ترین علائم کبد چرب دانست.

علل کبد چرب

کبد چرب در بسیاری موارد ناشی از مصرف زیاد الکل است. درواقع در میان افرادی که به عارضه‌ی کبد چرب مبتلا هستند افراد غیر الکلی کم است، اما با این حال برخی موارد هستند که می‌توانند موجب بروز کبد چرب آن هم از نوع غیر الکلی شوند. به عنوان مثال، مصرف زیاد مواد غذایی حاوی شکر فرآوری‌شده می‌تواند یکی از علل کبد چرب باشد.

در کل به جز الکل، از موارد زیر می‌توان به عنوان علل کبد چرب نام برد:

• چاقی
• تری‌گلیسیرید بالا
• دیابت
• مصرف برخی داروها (از جمله متوترکسات، تاموکسیفن، آمیودورون و والپروئیک اسید)
• ژنتیک

جز این موارد، مصرف بیش از حد استامینفن، ابتلا به بیماری سندرم متابولیک، عدم تحرک کافی و همچنین بالا بودن سطح کلسترول بد خون از جمله عوامل خطر افزایش ابتلا به بیماری کبد چرب هستند.

تشخیص کبد چرب

راه­های مختلفی وجود دارند که پزشک از طریق آن­ها می­تواند کبد  چرب را تشخیص دهد از جمله:

• بررسی‌های فیزیکی (گاه پزشک می‌‌تواند از طریق بررسی وضعیت شکم به بروز بیماری کبد چرب پی ببرد.)
• آزمایش خون (رایج‌ترین آزمایش خون برای این وضعیت آزمایش آنزیم‌های کبدی است. البته این آزمایش مستقیماً برای تشخیص چرب بودن کبد مفید نیست ولی می‌تواند برای تشخیص التهاب کبد مفید باشد.)
• تصویربرداری‌های پزشکی (سونوگرافی و سی‌تی‌اسکن از جمله مواردی هستند که گاه برای تشخیص کبدچرب به کار می‌آیند.)
• بیوپسی (بهترین و دقیق‌ترین روش برای تشخیص میزان چربی کبد بیوپسی یا بافت‌برداری کبد است. از طریق این روش مقداری از بافت کبد برداشته شده و به بهترین شکل مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نه تنها چربی کبد بلکه بسیاری از بیماری‌های کبدی نیز از طریق بیوپسی کبد قابل تشخیص هستند.)

درمان کبد چرب

اما پرسشی که در انتهای این نوشتار باید به آن پاسخ دهیم این است که در صورتی‌که پزشک تشخیص دهد که چربی کبد بیش از اندازه است و شما به کبد چرب مبتلا هستید، از طریق چه راه‌هایی نسبت به درمان کبد چرب اقدام می‌شود؟

پاسخ این است که اولین موردی که مدنظر است علت بیماری است. برای تجویز درمان از سوی پزشک، باید دقیقاً معلوم باشد که علت بیماری چیست. به عنوان مثال در کبد چرب الکلی، علت بیماری الکل است و بیمار با ترک الکل می‌تواند بهبودی را تجربه کند.

در کل از موارد زیر می‌توان به عنوان درمان‌های کبد چرب نام برد:

• مدیریت کلسترول خون و اجتناب از مصرف غذاهایی که موجب افزایش کلسترول خون می‌شوند
• کاهش وزن
• کنترل قند خون
• افزایش فعالیت بدنی
• اجتناب از مصرف چربی‌های اشباع‌شده
• کاهش مصرف قند
• پیروی از یک رژیم غذایی سالم (رژیمی دارای موادی همچون آووکادو، بروکلی، اسفناج، هویج، گوجه، انواع میوه و غلات کامل)
• کاهش مصرف گوشت قرمز و جایگزین‌کردن آن با پروتئین گیاهی مانند پروتئین سویا

سخن آخر

کبد چرب از علامت خاصی برخوردار نیست اما در مراحل پیشرفته‌ی آن علائمی بروز می‌کنند که در این نوشتار به این علائم تحت عنوان علائم کبد چرب پرداخته شد. این علائم را نادیده نگیرید و برای تشخیص قطعی حتماً به پزشک مراجعه کنید. کبد چرب به خودی خود عارضه‌ی خطرناکی نیست اما اگر مورد رسیدگی قرار نگیرد راه را برای بروز برخی بیماری کبدی دیگر از جمله سیروز کبدی، التهاب کبدی و حتی سرطان کبد باز می‌کند.

منابع:

healthline

fishertitus