روشهای روت کردن گوشی اندروید و دلایل انجام آن

اندروید جزو سیستم عامل‌های محبوبی است که ویژگی متن باز یا Open source دارد ولی با این حال در حالت عادی شما امکان دسترسی به تمام محتوا و قابلیت‌های گوشی یا تبلت خود را نخواهید داشت. گوگل با هدف افزایش امنیت کاربر و جلوگیری از پاک شدن فایل‌های سیستمی این محدودیت را لحاظ کرده و آن را مفید می‌داند. ولی آیا این بهترین انتخاب برای ماست؟ شما با روت کردن گوشی اندروید خود دسترسی‌تان را به تمامی فایل‌های سیستمی فراهم می‌کنید. سؤال اینجاست که این کار چگونه انجام مشود؟ و آیا ارزشش را دارد؟ معایب و مزایای آن چیست؟ در این مطلب به این سؤال‌ها پاسخ می‌دهیم.

روت (Root) در لغت به معنای ریشه است ولی در دنیای تکنولوژی و سیستم‌های عامل به معنی رسیدن به بیشترین دسترسی ممکن برای کاربر است. فرآیند روت کردن اغلب برای کاربران عادی گوشی‌ها پیچیدگی خاصی دارد که اغلب آن‌ها را از انجام این کار منصرف می‌کند. در واقع شما با روت کردن گوشی یا تبلت امکان دسترسی به تمامی فایل‌ها، دستورات و فولدرهای سیستم خواهید داشت. برای مثال امکان حذف برنامه‌های اضافی و سیستمی خود گوشی را خواهید داشت و یا امکان استفاده از رام کاستوم (Custom ROM) که در ادامه توضیح می‌دهیم را پیدا می‌کنید تا دستگاه خود را آپدیت کنید. توجه کنید دقت در انجام این کار بسیار اهمیت دارد زیرا اشتباه شما ممکن است اصطلاحاً به Break شدن سیستم عامل منجر شود.

در این مطلب خواهید خواند:

• معایب روت کردن گوشی اندروید
• مزایای روت کردن گوشی اندروید
• آشنایی با چند اصطلاح درباره روت گوشی
• نگاهی پروسه روت شدن گوشی
• راهنمای روت کردن گوشی اندروید
• نصب رام کاستوم
• معرفی چند برنامه مخصوص گوشی های روت شده

معایب روت کردن گوشی اندروید

در بعضی از کشورهای دنیا مثل آمریکا روت کردن گوشی اندروید غیرقانونی است. با این حال در کشور ما مهم‌ترین اتفاقی که برای گوشی شما رخ خواهد داد این است که گارانتی گوشی شما نامعتبر خواهد شد و شرکت موردنظر مسئولیتی در قبال خرابی گوشی شما به عهده نخواهد گرفت. ولی برای این موضوع هم راهکارها و برنامه‌هایی و وجود دارد که شما می‌توانید گوشی را به حالت اول بازگردانید و یا اصطلاحاً آن را Unroot کنید. برخی مشکلات عمومی دستگاه‌های روت شده عبارت‌اند از:

• حذف کلیه اطلاعات گوشی که برای جلوگیری از آن نیاز است از اطلاعات خود بک آپ تهیه کنید.
• اشتباه در روت کردن گوشی که ممکن است به کل منجر به از کار افتادن آن گردد.
• کاهش امنیت گوشی که شما را ملزوم به مراقبت بیشتر از گوشی در مقابل بدافزارها و ویروس‌ها می‌کند.
• ناسازگاری برخی برنامه‌های گوشی که مهم‌ترین آن احتمالاً واتس اپ (WhatsApp) است و همچنین برخی برنامه‌های پرداخت بانکی

مزایای روت کردن گوشی اندروید

در ادامه مزایای روت کردن را با هم مرور می کنیم و متوجه خواهید شد که درمجموع نقاط قوت دستگاه روت شده بسیار بیشتر از نقاط ضعف آن است مخصوصاً برای افرادی که به صورت حرفه‌ای‌تر از دستگاه خود استفاده می‌کنند. با این حال توجه کنید که با این کار کلیه مشکلات گوشی شما حل نمی‌شود، پس اگر برای مثال با کندی گوشی موبایل روبرو هستید و یا تخلیه شارژ آن، انتظار معجزه از روت کردن نداشته باشید و راه‌حل‌های دیگر را نیز بررسی کنید.

• حذف برنامه‌های اضافی و سیستمی دستگاه: با روت شدن گوشی اکنون شما امکان حذف اپلیکیشن های پیش‌فرض گوشی که هر کدام بخشی از حافظه دستگاه را اشغال نموده‌اند را خواهید داشت
• بک آپ گرفتن بهتر: در حالت عادی پشتیبان گیری محدود به برخی فایل‌ها و بخش‌های دستگاه است شما می‌توانید بعد از روت کردن دستگاه از تمامی فایل‌ها و برنامه‌های گوشی خود بک آپ بگیرید.
• نصب رام کاستوم: یکی از راه‌های افزایش سرعت و تنوع بخشیدن و استفاده از امکانات جدید برای گوشی‌های اندرویدی استفاده از رام کاستوم یا سیستم عامل‌های غیررسمی مبتنی بر اندروید است که به لحاظ امنیتی نیز مرتباً بروز رسانی می‌شوند.
• نصب برنامه‌ها خاص و بسیاری امکانات جدید: پس از روت کردن گوشی امکان نصب اپلیکیشن های مخصوص دستگاه روت شده را خواهید داشت که در برخی موارد امکانات بسیار مفیدی در اختیار کاربر قرار می‌دهند.
• افزایش عمر دستگاه: مثالی که برای این مورد وجود دارد گوشی HD2 شرکت اچ تی سی است که در سال ۲۰۰۹ معرفی شد و درواقع پس از حدود یک دهه برخی کاربران با استفاده از روش‌های روت و نصب رام کاستوم جدیدترین بروز رسانی‌های اندروید را هم دریافت کردند.

آشنایی با چند اصطلاح درباره روت گوشی

اگر از کاربران قدیمی اندروید هستید احتمالاً با اصطلاحات زیر آشنا هستید با این حال مروری می‌کنیم به اصطلاحات رایج این بحث:

• بوت لودر (Bootloader): بخشی نرم‌افزاری موجود در گوشی‌های اندروید است که وظیفه اجرای سیستم عامل و تنظیمات ریکاوری را بر عهده دارد و اولین برنامه‌ای است که توسط دستگاه اجرا می‌شود
• منوی ریکاوری (Recovery Menu): منوی ریکاوری توسط بوت لودر بارگذاری می‌شود. شما با کمک یک برنامه کاستوم ریکاوری مانند TWRP، می‌توانید از کلیه اطلاعات گوشی بک آپ بگیرید و سپس اقدام به نصب رام کاستوم مورد نظر خود کنید.
• رام کاستوم (Custom ROM): نوعی سیستم عامل غیر رسمی برای گوشی ها است که شما آن را جایگزین سیستم عامل فعلی دستگاه می‌کنید. رام های کاستوم چه به لحاظ ظاهری و محیط شخصی‌سازی شده اندروید و چه از لحاظ میزان امنیت و دریافت به‌روزرسانی ها می‌توانند بسیار متنوع باشند. از این رو انتخاب رام کاستوم مناسب گوشی بسته به اولویت و سلیقه شما است.
• ای‌دی‌بی (ADB): یا Android Debug Bridge به معنی واسط عیب‌یابی اندروید است که امکان ارتباط با گوشی توسط دستورات خط فرمان را برای کاربر ممکن می‌سازد و به کمک آن  روت شدن دستگاه صورت می‌گیرد.
• کاربر حرفه­ای (SuperUser): هنگامی که دستگاه را روت می‌کنید، داده‌های باینری موسوم به su بر روی آن نصب می‌شود و پس از آن شما امکان استفاده از برنامه‌هایی مثل SuperSU را که برای مدیریت دسترسی اپلیکیشن ها است را خواهید داشت.
• بریک (Brick): در طی فرآیند روت کردن احتمال اشتباه از سوی کاربر وجود دارد. هنگامی که به هر علتی گوشی شما روشن نشود اصطلاحاً میگویند دستگاه بریک شده است. اغلب کاربران پس از این حالت گوشی را مُرده در نظر می‌گیرند و بعضی معتقد هستند که باید به فکر گوشی دیگر باشید ولی آنچنان که به نظر می‌آید هم ترسناک نیست و شما با استفاده از نسخه بک آپ ننروید (Nandroid) می‌توانید همه چیز را به حالت اول برگردانید.
• ننروید (Nandroid): وقتی گوشی خود را روت می‌کنید، به کمک کاستوم ریکاوری می‌توانید یک نسخه بک آپ ننروید از تمامی بخش‌های دستگاه داشته باشید و آن را در جایی مطمئن ذخیره کنید تا در شرایط اضطراری آن را بازیابی کنید.

نگاهی به پروسه کلی روت شدن گوشی

قبل از هر چیزی ابتدا باید از اطلاعات خود بک آپ تهیه کنید؛ زیرا با آنلاک شدن بوت لودر گوشی تمامی اطلاعات دستگاه پاک و ریست فکتوری می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم یک نسخه از تمامی اطلاعات گوشی خود اعم از فیلم، عکس، موزیک، پیامک، شماره تلفن و… را در کامپیوتر ذخیره کنید. علاوه بر این استفاده از سرویس‌های ابری نظیر گوگل‌ درایو (Google Drive)، دراپ‌باکس (Dropbox) و … نیز می‌تواند راه حل دیگری برای ذخیره‌سازی اطلاعات شما باشد.

پروسه روت کردن گوشی اندروید، معمولاً سه بخش کلی دارد:

• آنلاک کردن بوت لودر: معمولاً آموزش باز کردن قفل بوت لودر انواع گوشی‌ها در سایت شرکت تولیدکننده وجود دارد. بهتر است قبل از انجام روت از اینکه دستگاه شما قابلیت آنلاک شدن بوت لودر دارد یا خیر مطمئن شوید زیرا مقداری تفاوت در نحوه انجام این کار در گوشی های مختلف وجود دارد.
• انتقال از سیستم ریکاوری به کاستوم ریکاوری: سیستم ریکاوری خود گوشی به شما امکان نصب پکیج اطلاعات روت را نمی‌دهد، برای این منظور معمولاً از یک کاستوم ریکاوری بهتری مثل TWRP استفاده می‌شود که با کمک آن امکان نصب و اجرا پکیج‌های مربوط به روت گوشی و همچنین انواع امکانات دیگر وجود خواهد داشت.
• نصب پکیج‌های مربوط به روت دستگاه به کمک کاستوم ریکاوری: برای این کار فایل SuperSU روت را به کارت حافظه منتقل می‌کنند و با ورود به بخش کاستوم ریکاوری به‌راحتی گوشی را روت می‌کنند.

پس از انجام مراحل فوق جهت روت شدن دستگاه ممکن است در نگاه اول شما تغییری مشاهده نکنید اما نگران نباشید درواقع تاکنون شما اجازه تغییرات بعدی را کسب کرده‌اید.

روت کردن با یک کلیک را انجام ندهید

اگر دستگاه شما قابلیت آنلاک شدن بوت لودر را دارد در مرحله بعد دو انتخاب اصلی پیش روی شما قرار می‌گیرد. اولی روش قدیمی است که سه مرحله کلی مشابه آنچه گفته شد دارد و دومی استفاده از اپلیکیشن هایی که با یک کلیک دستگاه را روت می‌کنند است.

در روش اول گوشی شما به کمک کابل یو اس بی به کامپیوتر متصل می شود و با طی مراحلی به صورت خط فرمان دستوری، دسترسی به بخش های سیستمی گوشی شما از این طریق فراهم می‌گردد. ولی در روش روت کردن با یک کلیک به کمک اپلیکیشن، تمامی مراحل به صورت خودکار صورت می‌گیرد و شما نظارت دقیقی بر روند انجام این پروسه نمی‌توانید داشته باشید. این موضوع سبب می‌شود که شرکت تولیدکننده برنامه بتواند تغییرات دلخواه خودش را ایجاد کند و امکان نقض حریم خصوصی شما را نیز خواهد داشت. با این حال برنامه و اپلیکشین های بسیار معروفی برای این فرآیند تولید و معرفی شده است، مثل KingRoot, KingoRoot, CF-Auto-Root OneClickRoot و …

برای نمونه ما نحوه عملکرد اپلیکیشن کینگ روت را مرور می‌کنیم. این برنامه دیتابیسی قدرتمند از اکسپلویت های اندرویدی را دارد(اکسپلویت به کد یا ابزار نوشته شده برای استفاده از آسیب پذیری و  نفوذ یا دسترسی به یک سیستم گفته می‌شود) و هنگامی که از آن استفاده می‌کنید سرورهای آن با آپلود اطلاعات گوشی شما، اکسپلویت مخصوص گوشی‌تان را روی آن نصب می‌کنند که موجب از کار افتادن فرآیندهای امنیتی گوشی می‌شود که نهایتاً امکان دسترسی روت را برای کاربر ایجاد می‌کند. مهم‌ترین مشکل کارشناسان با برنامه‌هایی از این دست به علت موارد زیر است:

• غیرقابل اعتماد بودن اکسپلویت های سرورهای این برنامه ها
• عدم دریافت آپدیت و غیرفعال بودن آن
• سازگار نبودن این اپلیکیشن ها با همه گوشی‌ها
• این برنامه‌ها قادر به تعویض منو ریکاوری نیستند و به همین دلیل امکان نصب رام کاستوم در آن‌ها وجود ندارد (درحالی‌که یکی از مهم‌ترین اهداف روت کردن دستگاه نصب رام کاستوم است)

راهنمای روت کردن گوشی اندروید

به تعداد و انواع مختلف گوشی و برند موبایل فکر کنید و به آن‌ها انواع نسخه‌های اندروید را نیز اضافه کنید. همان‌طور که حدس میزنید میلیون‌ها روش مختلف برای روت کردن گوشی اندروید وجود دارد؛ اما تمام چیزی که شما نیاز دارید روش‌ مناسب برای گوشی شما است. اگر گوشی شما یکی از برند های ال جی، وان پلاس، اچ تی سی، نکسوس یا پیکسل است روش انجام این کار ساده خواهد بود؛ اما اگر از برند های ناشناخته موبایل استفاده می‌کنید و یا یک گوشی پرچم‌دار دارید روش کار سخت و سخت‌تر می‌شود. برای مثال روت کردن گوشی‌های گلکسی S8 و S9 سامسونگ تقریبا ممکن نیست!

برای جستجوی وضعیت گوشی خود و اطلاع راجع به راهنمای روت کردن آن باید سری به اینترنت بزنید. به انجمن XDA-Developers بروید و مدل گوشی خود را جستجو کنید. XDA بهترین منبع راهنمای روت کردن انواع گوشی های موبایل، ارائه رام های کاستوم متنوع و… است. در هر یک از مطالب آن جزئیات کاملی از نحوه انجام این فرآیند وجود دارد که به طور مداوم همگام با سیستم عامل های اندروید آپدیت می‌شود. نحوه آنلاک کردن بوت لودر دستگاه نیز با جستجو در این وب‌سایت و یا سایت‌های مشابه به راحتی صورت می‌گیرد؛ اما به طور کلی مراحل انجام آن به این صورت است:

1. درایورهای ADB و Fastboot را بر روی کامپیوتر خود نصب کنید و حالت Usb Debugging را با بر روی گوشی خود فعال کنید. (در حالت معمولی این گزینه در دسترس شما نیست و برای دسترسی به آن باید از تنظیمات وارد بخش About Phone شوید و گزینه Build Number را هفت مرتبه لمس کنید تا منوی Developer Options ظاهر شود)
2. هنگامی که دستگاه به کامپیوتر متصل است آن را در حالت Fastboot قرار دهید و با استفاده از خط فرمان، دستورات را وارد کنید. با این کار قفل بوت لودر گوشی باز می‌شود و شما می‌توانید کاستوم ریکاوری خاص خود را نصب کنید
3. وارد کاستوم ریکاوری TWRP بشوید و فایل SuperSU را فلش کنید. با انجام این کار گوشی شما روت خواهد شد. برای اطمینان از این موضوع از برنامه Root Checker می‌توانید کمک بگیرید.

نصب رام کاستوم

معمولاً یکی از اهداف اصلی روت کردن نصب رام کاستوم است و حالا که گوشی خود را روت کرده‌اید بد نیست به این موضوع نیز بپردازیم. فرآیند انجام این کار تقریباً در تمام گوشی‌ها مشابه است و نکته حائز اهمیت از دست رفتن کلیه اطلاعات گوشی و لزوم بک آپ گرفتن است که در ابتدای متن نیز بیان شد. در برخی موارد رام کاستومی که دانلود کرده‌اید بر روی گوش شما کار نمی‌کند و یا هنگام بوت شدن روی لوگوی دستگاه هنگ می‌کند. در چنین حالتی استفاده از بک آپ Nandroid شما را نجات خواهد داد.

در منوی ریکاوری TWRP، گزینه بک‌آپ را انتخاب کنید تا از بخش‌های مختلف سیستم ‌عامل، یک نسخه پشتیبان کامل تهیه شود. علاوه بر این به کمک برنامه Titanium Backup می‌توانید از اپلیکیشن‌ها و اطلاعات موجود در آن‌ها نیز بک آپ تهیه کنید. مراحلی که می‌بایست طی کنید شامل:

• جستجو و یافتن رام مناسب گوشی موبایل خود
• دانلود و انتقال به کارت حافظه
• روش کردن گوشی و بوت شدن آن با ورود به کاستوم ریکاوری TWRP
• انتخاب فایل فلش و آغاز فرآیند نصب رام کاستوم
• ریستارت شدن خودکار گوشی و ارتقای آن به نسخه‌ی جدید مدنظر شما

معرفی چند برنامه مخصوص گوشی‌های روت شده که بهتر است امتحان کنید

اگر اکنون گوشی خود را روت کرده‌اید بد نیست که با اپلیکشین های کاربردی مخصوص دستگاه‌های روت شده آشنا شوید.

• گرینیفای (Greenify): گرینیفای بهترین برنامه برای افزایش و بهبود عملکرد و عمر باتری دستگاه شما است. این برنامه با به تصویر کشیدن برنامه های پس زمینه گوشی، مصرف هر کدام را نشان می‌دهد و به شما امکان قرار دادن این اپلیکیشن ها در حالت فریز (Freeze) را می‌دهد. علاوه بر این بسیاری ویژگی‌های دیگر جهت مصرف درست باتری نیز وجود دارد که استفاده از آن را توصیه می‌کنیم (بهترین و کاربردی‌ترین برنامه این لیست بر اساس تجربه شخصی نویسنده!).
• تیتانیوم بک‌آپ (Titanium Backup): در طول متن به کاربرد آن اشاره شد و همان‌طور که از نام آن پیداست یکی از ابزارها قدرتمند جهت پشتیبان گیری از کلیه اطلاعات گوشی با امکان انتقال آن به سرویس‌های ابری مختلف است.
• تسکر (Tasker): یک برنامه بسیار قدرتمند به منظور اجرای اتوماتیک دستوراتی است که به گوشی می‌دهید. برای مثال شما به کمک آن می‌توانید فعالیت‌های تکراری خود (مثل لمس ناحیه خاص صفحه گوشی) را ضبط کنید و آن را در یک دور بی انتها با زمان‌بندی دلخواه تنظیم کنید. (بیشتر کاربران از این ویژگی برای دریافت سکه و جایزه از اپلیکشین ها و سایت‌هایی که بابت کلیک کردن به شما مقداری خاص جایزه می‌دهند استفاده می‌کنند!).
• نندروید منیجر (Nandroid Manager): در مورد این اپلیکیشن و نقش مهم آن در احیا مجدد گوشی بریک شده بر اثر روت نامناسب نیز صحبت کردیم.
• فلشیفای (Flashify): اپلیکیشن قدرتمند فلش کردن فایل‌های مختلف مثل ZIP و. است که با کمک آن می‌توانید پکیج‌های مورد نظر خود را با سرعت بیشتری نسبت به TWRP فلش کنید.
• لینک ‌تو‌ اس‌دی (Link2SD): یک اپلیکیشن قدرتمند با عملکردی به ظاهر ساده که به کمک آن ارتباط بین حافظه داخلی و کارت حافظه گوشی برقرار می‌شود تا برنامه‌های دلخواهتان را به کارت حافظه منتقل کنید. توجه کنید در حالت عادی سیستم عامل اندروید امکان انتقال همه برنامه‌های یا کلیه اطلاعات آن‌ها را به کارت حافظه نمی‌دهد و این به معنی اشغال فضای داخلی گوشی و امکان کند شدن دستگاه است که به کمک Link2SD حل‌شده است (پیشنهاد دوم نویسنده!).

سخن پایانی

برای برخی از کاربران حرفه‌ای‌تر موبایل، روت کردن گوشی اتفاق روتینی است و هنگامی که اجازه دسترسی به فایل‌های سیستمی را ندارند احساس خوبی نمی‌کنند؛ اما در نظر داشته باشید که شما به‌نوعی سد ایمنی گوشی را از بین می‌برید و با علم به آشنایی به بدافزارهای و ویروس‌ها و … مسئولیت امنیت گوشی رو به عهده می‌گیرید البته تا هنگامی که از پکیج‌های قابل اطمینان و امن استفاده کنید هیچ مشکلی به وجود نمی‌آید. شما نیز اگر تجربه روت کردن گوشی اندروید خود را دارید آن را با ما در میان بگذارید.

منبع: makeuseof