طراحی ارگونومیک چیست و چرا ارگونومی اهمیت دارد؟

تاکنون برایتان پیش آمده که آلودگی صوتی و نور نامناسب پنجره‌های خانه موجب آزار شما شده باشد؟ یا روی مبلی نشسته اما طراحی آن موجب خستگی کمر و پاهای شما شود؟ ارگونومی علمی است که دقیقا برای کاهش آسیب‌های این چنینی به وجود آمد و روی زندگی شخصی و سلامت شما تاثیرگذار است. طراحی ارگونومیک نه تنها در محل کار، بلکه در معماری و دکوراسیون خانه و حتی خودرو نیز اهمیت دارد. برای اینکه بدانید ارگونومی چیست و چه نقش در معماری و دکوراسیون دارد، خواندن این مقاله را از دست ندهید.

ارگونومی چیست؟

ارگونومی علمی است که با مطالعه الگوهای رفتاری و انسان‌سنجی سروکار دارد و به بررسی روابط انسانی با محیط اطرافش با هدف بهینه‌سازی شرایط زندگی و کاری او می‌پردازد. افزایش کارایی و بازده انجام کار و فعالیت‌های دیگر و تقویت بعضی از معیارها مانند افزایش ایمنی، کاهش خستگی و تنش، افزایش راحتی، افزایش میزان رضایت شغلی و بهبود کیفیت زندگی از اهداف این علم است. علم ارگونومی در تلاش است به جای متناسب‌سازی انسان با محیط، محیط را با انسان متناسب سازد.

علم ارگونومی توسط طراحان و دکوراتورهای داخلی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد تا میزان نامطلوب بودن شرایط فیزیکی محیط را برای انسان کاهش و بهره‌وری او را افزایش دهد. از طراحی ارگونومیک به طور گسترده در بسیاری از نقاط خانه به ویژه آشپزخانه، اتاق خواب، اتاق کار و سایر بخش‌های منزل استفاده می‌شود تا راحتی کار و فعالیت را در محیطی بدون تنش برای همه افراد فراهم کند.

پارامتراهای طراحی ارگونومیک کدام است؟

اهمیت دادن به طراحی ارگونومی نه تنها باعث حفظ سلامت انسان و کارآمدی او، بلکه مانع به وجود آمدن بسیاری از هزینه‌‌های اضافی مانند هزینه زمان از دست رفته، هزینه ناشی از حوادث، هزینه ضایعات تولید، هزینه از کار افتادگی و… می‌شود. می‌توان این مشکلات را با طراحی اصولی و درست محیط کار و محیط خانه از بین برد.

پارامترهای طراحی ارگونومیک در هر فضا با یکدیگر متفاوت‌اند. برای مثال محیط کار نیاز به طراحی ارگونومی خاص خود دارد و ارگونومی در معماری خانه و آشپزخانه به شیوه دیگری پیاده می‌شود. اما هدف همه این پارامترها این است که راحتی کار را برای انسان فراهم کنند. برای مثال از آنجایی که بیشتر فعالیت‌های آشپزخانه در حالت ایستاده انجام می‌شود، سعی بر این است که فضایی را برای نشستن و انجام دادن کارها پشت میز برای فرد فراهم کند. بنابراین یکی از ابعاد پارامترهای ارگونومی در منزل، ایجاد پیشخوان در آشپزخانه است. همچنین کابینت‌هایی با ارتفاع مناسب نیز یکی دیگر از اصول ارگونومی منزل است که به زنان باردار و افراد مسن در خانه اجازه می‌دهد تا با حداقل تلاش و به راحتی به کابینت‌ها دسترسی داشته باشند. مطلب بهترین روش‌های نظم‌دهی به کابینت را نیز بخوانید.

ارگونومی در کجا به کار می‌آید؟

امروزه این علم در موارد متعددی در خانه، محل کار و حتی طراحی خودرو، طراحی موس و محصولات کامپیوتری تا طراحی کابینت نیز به کار می‌آید. از دیدگاه کلی‌تر این علم از شاخه‌هایی چون اقتصاد، فنی، بیولوژیکی، آناتومی، روانشناسی، مدیریت، ریاضیات، آمار و … تشکیل شده است. به این ترتیب تمامی فضاها در این رشته دارای اهمیت هستند، برخلاف تفکر عموم فضاهای منفی ایجاد شده به اندازه همان فضای مثبت مهم هستند و کاربرد دارند.

اهمیت ارگونومی در معماری و دکوراسیون

از طراحی ارگونومیک به طور گسترده‌ای در دکوراسیون منزل و زیبایی‌بخشی به خانه استفاده می‌شود. تعداد زیادی تکنیک در این راه وجود دارند که تجربه زندگی سفارشی و بهینه را به فرد می‌دهد. اساسا طراحی‌های ارگونومیک طرح‌های ساده‌ای هستند که به مهیا کردن راحت‌ترین شرایط زندگی انسان کمک می‌کنند.

الگوهای طراحی ارگونومیک از یک رویکرد چند بعدی در ارایه طرحی هوشمندانه که زحمت و خستگی انسان را کاهش دهد، پیروی می‌کنند. چهارچوب یک طرح معماری مناسب در کنار کارایی تجهیزات و ابزارهای کاربردی در کنار هم موجب پیاده شدن یک طرح ارگونومی صحیح در منزل می‌شود.

طراحی ارگونومیک در آشپزخانه

برای مثال علم ارگونومی با فراهم آوردن کوتاه‌ترین مسیر بین سه منطقه پرکاربرد موجود در هر آشپزخانه (یخچال، گاز و سینک ظرفشویی) به طراحی بهتر چیدمان آشپزخانه کمک می‌کند. در طراحی ارگونومی باید فاصله این فضاها از هم به صورت ایده‌آل ۱.۵ تا ۲.۵ متر باشد.

بسته به متراژ و ابعاد آشپزخانه، آن را به صورت U شکل طراحی می‌کنند تا این سه نقطه اصلی در کنار هم قرار نگیرند و فاصله مناسب با هم داشته باشند. خصوصا در آشپزخانه‌های با متراژ کم، طراحی یو شکل بهترین طراحی ارگونومیک است که موجب راحتی کار کردن ساکنین در حین آشپزی و کاهش استرس آنها در این محل می‌شود. خواندن مقاله چطور یک آشپزخانه ارگونومیک داشته باشیم نیز به شما پیشنهاد می‌شود.

طراحی ارگونومیک در مبلمان و وسایل

خانه‌های ما بیشتر بر اساس سلیقه شخصی، راحتی و ظاهر کلی طراحی شده‌اند و به ندرت به جنبه کاربردی مبلمان توجه می‌شود. این جنبه کاربردی شامل موارد مختلفی است مانند اینکه چه نوع صندلی برای کمر و ستون فقرات شما راحت‌تر است، فاصله مبلمان از هم و از دیوار چقدر باید باشد و چگونه می‌توان چیدمان اتاق نشیمن را طراحی کرد و … . این مسايل هر چه‌قدر پیش ‌پا افتاده به نظر برسند، اما نمی‌توان از آنها چشم‌پوشی کرد.

ارگونومی طراحی و چیدمان باید به گونه‌ای باشد که استفاده از وسایل را ساده و ایمن کند. استفاده از مبلمانی که ارگونومیک نیست، در طولانی‌مدت می‌تواند اثرات مخربی بر بدن، ستون فقرات و سلامت عمومی شما داشته باشد. به عنوان یک قاعده کلی در دکوراسیون، هرگز نباید عملکرد را فدای ظاهر کرد. در ادامه چند نکته که در طراحی ارگونومیک مبلمان مد نظر قرار گرفته می‌شود را بخوانید:

• جلوگیری از آویزان شدن پا و داشتن ارتفاع مناسب مبلمان جهت کاهش فشار به زانو و پشت پا
• استفاده از مبلمان توکار سفارشی زیر پنجره یا زیر پیشخوان آشپزخانه
• افزودن خطوط منحنی به طراحی اتاق نشیمن از کوسن تا اکسسوری‌های هنری
• وجود فضای کافی بین مبلمان برای حرکت راحت‌تر و عدم دشواری در جابه‌جایی
• استفاده از مبلمانی با طرح و فرم‌های ارگونومیک بدون لبه‌های تیز و دارای جنس بدنه مطلوب

راهنمای انتخاب مبلمان و وسایل چوبی برای خانه کوچک را هم بخوانید.

سخن پایانی

خانه‌ها و محیط‌هایی که بدون توجه به علم ارگونومی طراحی می‌شوند، با وجود زیبایی به مرور زمان استرس‌زا و آسیب زننده می‌شوند. در حین طراحی محیط خانه نیاز است که به مقوله ارگونومی در معماری توجه ویژ‌ه‌ای کنید و ارگونومی بخش اصلی از طراحی شما باشد. این کار موجب می‌شود که بهره‌وری و کارایی خود را در محیط چند برابر کنید. اگر برای این کار به متخصصان بازسازی استادکار نیاز دارید، روی لینک زیر کلیک کنید.

منابع: Commonfloor, Homelane