مروری بر سنت خانه تکانی در دنیا؛ چطور خانه تکانی تبدیل به سنتی سالانه شد؟
دو ماه دیگر تا رسیدن بهار باقی مانده و بسیاری از مردم کشورمان کم کم آماده شروع نظافت شب عید و خانه تکانی میشوند. جالب است بدانید که سنت خانه تکانی در آستانه بهار، نه تنها در ایران که در کشورهای زیادی در سراسر دنیا انجام میشود. برای اینکه بیشتر در مورد این سنت بدانید با استادکار همراه شوید.
نظافت و نو شدن در استقبال از سال نو در پایان سال همواره از جانب ایرانی ها برگزار میشود. خانه تکانی میراثی است که از گذشتگان ما باقی مانده و به نسل های بعد ما نیز منتقل خواهد شد، چرا که غبار زمان آن را دستخوش تغییر نکرده است. در زیر به بررسی این سنت در ایران و کشورهای دیگر میپردازیم.
سنت خانه تکانی در خارج از کشور
چیزی که در اکثر کشورهای دنیا به عنوان خانه تکانی در آستانه بهار مطرح میشود، در واقع زدودن گرد و غبار و پاکسازی فردی و ظاهر منازل و دور کردن آلودگی و زشتیهاست. این کار ریشه در یک سنت مذهبی و فرهنگی دارد و به بیولوژی بدن ما نیز مربوط میشود. در طول دهه ۱۸۰۰ میلادی، بزرگترین مراسم تمیزکاری خانه در بهار به انجام رسید. چرا که مردم معتقد بودند که در زمستان خانههای آنها با یک لایه گرد و غبار پوشانده میشود. چراغ های روشنایی آن دوره با روغن نهنگ یا نفت سفید روشن میشد که باید روی زغال یا چوب میریختند، بنابراین می توانید میزان جرم و دوده ای که روی در و دیوار و اتاق مینشست را تصور کنید. پس از عبور فصل سرما؛ مردم خارج از کشور با باز کردن پنجرهها اقدام به پاکسازی محیط زندگی خود میکردند.
ریشه های مذهبی و فرهنگی
در دین یهودی، خونه تکونی فصل بهار بیشتر در ماههای آوریل و مارس انجام میگرفت که همزمان با آزادسازی یهودیان از بهره داری در مصر و یادگار خروج یهودیان از سرزمین مصر و رهائی آنان از قید بردگی در مصر تحت حاکمیت فراعنه است. یهودیان پیش از فرا رسیدن عید پسح خانه های خود را کاملا نظافت میکنند و برای سفره عید ظرفهای نو میخرند و ظرفهای موجود را نیز در آب جوش فرو میبرند تا هر اثری از مواد ترشیده (حامص) باقی مانده از آن زدوده شود. نان فطیر از آرد گندم و جو و ذرت و دیگر غلات تهیه میشود و پیش از آن که خمیر ور آید باید در تنور قرار گیرد. پیشینه پخت نان فطیر نیز به این دلیل برمیگردد که هنگام خروج یهودیان از مصر وقت کافی برای تهیه خمیر ورآمده نداشتند و به جایش نان فطیر درست کردند.
در دین مسیحی کاتولیک همزمان با رسیدن بهار، محراب کلیساها را قبل از اولین جمعه تمیز میکنند و این کار را در ماه های مارس یا آوریل نیز تکرار میکنند. اعضای کلیسای ارتدوکس یونان هم به مدت یک هفته خانه ها خود را تمیز میکنند.
سنت خانه تکانی در ایران
در ایران نوروز همزمان با روز اول بهار به یادگار ایرانیان باستان و زرتشتیان جشن گرفته میشود و به جز جشن ۱۳ روزه، سنت خانه تکانی و نظافت شب عید از چند هفته قبل تر همراه با خرید لباسهای جدید و دید و بازدید از اقوام نیز اجرا میشود. هر کدام از اعضای خانواده در این رسم دست به دست یکدیگر میدهند تا گوشه ای از کار رفت و روب و شستن فرش و … را بگیرند و چهره ای تمیز و بانشاط از خود و منزلشان نشان دهند.
در ایران باستان سنت خانه تکانی حرکتی نمادین و در جهت رفع آلودگی و خصلتهای اهریمنی و آماده شدن با روحیه ای تازه برای زندگی بهتر در سال جدید بود. زدودن گرد کهنگی در دلها و خانهها و نظم دادن به آنها در واقع حرکتی در جهت فراموش کردن غم و اندوه و جایگزینی آن با روشنی، پاکی و تازگی است که از جانب دین اسلام نیز توصیه شده است. ایرانیها این رسوم را با نظافت شب عید گره میزنند.
نظافت شب عید شامل چه بخش هایی است؟
تا چند روز دیگر با چهره ای جذاب در شهرهای ایران مواجه میشوید که تمیزکاری خانههایشان از فرش های شسته شده روی دیوارها مشخص است. بسیاری از خانواده های ایرانی نظافت شب عید خود را رنگ کردن اتاقها و شست و شوی پردهها شروع می کنند و با تغییر دکوراسیون داخلی و بازسازی بر اساس اصول فنگ شویی و خرید لوازم جدید برای منزل تکمیل میکنند. بسیاری از آنها این نظافت را مانند نظافت قبل از ورود به خانه جدید انجام می دهند.
خانم های خانه دار حتی ساماندهی انباری را فراموش نمی کنند و نظافت ارگانیک را نیز در برنامه شست و شوی خود قرار می دهند. جارو زدن و گردگیری نیز دو جز لاینفک خانه تکانی ما ایرانی هاست و بهتر است اصول درست ان را بدانیم. نظافت منزل در شب عید دارای بخشهای مختلف دیگری مانند پاک کردن و تمیز کردن شیشه های منزل هم هست و شیشههای تمیز میتواند حسابی چشم مهمانها را بنوازد.
نظافت آشپزخانه که خود معمولا یک روز کامل از بانوان زمان میگیرد یکی از مهمترین مکانها در نظافت شب عید و سنت خانه تکانی محسوب میشود که شامل موارد مهمی چون نظافت اجاق گاز و تمیز کردن هود آشپزخانه است. شستن حمام و دست شویی و همچنین نظافت کاشیها نیز بخش دیگری از تمیزکاریهای شب عید است که آلوده ترین نقاط خانه را به محیطی تمیز تبدیل میکنند. البته برای تمیزکاری این محلها ماسک و دستکش و سرکه و جوش شیرین را فراموش نکنید!
جمع بندی
اگر شما که این مطلب را میخوانید به فکر نظافت منزل و شروع خانه تکانی هستید، بهتر است کارها را به دقیقه ۹۰ و روزهای پایانی سال موکول نکنید و با یک برنامه درست در سی روز به استقبال خانه تکانی و شروع سالی نو توام با شادی بروید.
منبع: www.countryliving.com
نظافت منزل
- ✔شستن دیوارها و پنجرهها
- ✔شستن و تی کشیدن کف
- ✔نظافت پذیراییو نظافت اتاقها
- ✔شستن سرویس بهداشتی و حمام
